مدت نیابت نایبان اربعه

فعالیت نایبان خاص امام زمان (علیه السلام) از سال ۲۶۰ تا ۳۲۹ هـ ق (تقریباً ۷۰ سال)؛ یعنی در دوران غیبت صغری بود. در این سال‌ها، چهار نفر از شیعیان که بعضی از آنان، از اصحاب امام دهم، امام یازدهم و از چهره‌های شناخته‌شده بودند، وظیفه نیابت و نمایندگی امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را بر عهده داشتند و رابط امام و شیعیان بودند.

1.  عثمان بن سعید عمری: اولین نایب خاص امام زمان (علیه السلام) است که از سال 260 هـ ق و از زمان شهادت امام حسن عسکری (علیه السلام) و شروع غیبت ضغری تا پایان عمر در حدود ۶ سال (260 – قبل از ۲۶۷)، نیابت امام زمان (علیه السلام) را بر عهده داشت. وی قبل از سال ۲۶۷ هـ ق درگذشت.[1]

2. محمد بن عثمان بن سعید عَمری: دومین نایب خاص امام زمان (علیه السلام) است که پس از درگذشت عثمان بن سعید عمری قبل از ۲۶۷ هـ ق، حدود چهل سال (قبل از ۲۶۷ – ۳۰۵هـ ق) نیابت امام را بر عهده داشت. درگذشت وی را سال 304 یا  ۳۰۵ هـ ق[2] گزارش کرده‌اند.

3. حسین بن روح نوبختی: سومین نایب خاص امام زمان (علیه السلام) است  که پس درگذشت محمد بن عثمان بن سعید عَمری، از سال ۳۰۵ هـ ق در حدود ۲۱ سال (۳۰۵ – ۳۲۶هـ ق) نایب امام زمان (علیه السلام) بود. در گذشت حسین بن روح نوبختی در سال ۳۲۶ هـ ق بوده است،[3]

4. علی بن محمد سَمُری: چهارمین نایب خاص امام زمان (علیه السلام) است که پس از در گذشت حسین بن روح نوبختی در سال ۳۲۶ هـ ق، به مدت سه سال (۳۲۶ – ۳۲۹ق) عهده‌دار مقام نیابت‌ امام زمان (علیه السلام) شد. درگذشت علی بن محمد سَمُری در سال ۳۲۹ هـ ق[4] بوده است.

[1]. جاسم، حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ترجمه: آیت اللّهی، سید محمد تقی، ص ۱۵۵ و ۱۵۶.

[2]. همان، ص 366؛ صدوق، محمد بن علی، من لا يحضره الفقيه، ج ‏4، ص 510.

[3]. طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الورى بأعلام الهدى، ص 444 و 445؛ زندگانى چهارده معصوم عليهم السلام، ص 571.

[4] . صدوق، محمد بن علی، إعتقادات الإمامية، حسنى، محمدعلى، مقدمه، ص 3.