کپی شد
معنا و مفهوم و وجه نام‌گذاری اهل حدیث
اهل حدیث به گروهى از عالمان دينى مسلمان اطلاق می‌شود که در اصول اعتقادى و در فروع و احكام عملى، نسبت به نصوص كتاب و سنت تعبد ظاهری داشتند. ، اين گروه را در ابتدا بيشتر «اهل اثر» می‌ناميدند.[1] اهتمام اصلى اهل حدیث بحث در احكام و فروع بود و در احاديث اعتقادى به ظواهر آن بسنده مىكردند. اين گروه بعدها «اصحاب حديث» یا «اهل حدیث» ناميده شدند.[2]
برخی از مدافعان اهل حدیث در وجه نام‌گذاری اهل حدیث به این نام، گفته‌اند: «نام اهل حدیث از معانی کتاب و سنت گرفته شده است؛ زیرا پیدایش نام اهل حدیث، یا از کتاب و سنت بود یا این‌که معارف خود را از کتاب و سنت می‌گرفتند و یا به جهت وابستگی‌شان به قرآن؛ همان‌طور که در قرآن می‌خوانیم: «اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَديث؛[3] خداوند بهترين سخن را نازل كرده است»، که در این‌صورت، آنها حاملان قرآن، قاریان و حافظان قرآن هستند، و یا به جهت تعلقشان به احادیث رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌باشد که در این صورت آنها ناقلان و حاملان سخنان رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) هستند».[4]
ابو حاتم رازی درباره اصحاب حدیث می‌گوید: «اینان را اصحاب حدیث و اثر گفته‌اند؛ زیرا رأی و قیاس را به کار نمی‌گیرند و می‌گویند: ما باید از آن‌چه از پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)، صحابه و تابعین برای ما روایت شده و نیز آن‌چه از آنان در باب فقه و حلال و حرام به ما رسیده است، پیروی کنیم و روا نیست که قیاس نماییم…».
وی از القاب اصحاب حدیث با عناوین «حشویّه»، «مشبّهه»، «مالکیّه» و «شافعیّه» یاد می‌کند. ابوحاتم رازی لقب «اهل سنّت و جماعت» را برای «اصحاب رأی» (طرفداران ابوحنیفه) و «اصحاب حدیث» را به سایر مذاهب (طرفداران شافعی، مالک بن انس و احمد بن حنبل) به کار می‌برد».[5]
[1]. ر.ک: مغراوي، أبو سهل محمد بن عبد الرحمن، موسوعة مواقف السلف في العقيدة والمنهج والتربية، ج 4، ص 380؛ تركي، عبدالله بن عبدالمحسن بن عبدالرحمن، مجمل اعتقاد أئمة السلف أهل الحديث، ص 95.
[2]. سبحانی، جعفر، بحوث في الملل و النحل، ج 3، ص 516؛ شهرستانی، محمد بن عبدالكريم، الملل و النحل، تحقيق: محمد بدران، ج 1، ص 243.
[3]. زمر، 23.
[4]. ر.ک: طبري رازي لالكائي، أبو القاسم هبة الله بن الحسن، شرح أصول اعتقاد أهل السنة و الجماعة، تحقيق: أحمد بن سعد بن حمدان غامدي، ج 1، ص 202 و 203.
[5]. رازی، احمد بن حمدان ابو حاتم، الزینة في کلمات الاسلامیة العربیة، ج 3، ص 43 و 44؛ فرمانیان، مهدی، آشنایی با فرق تسنن، ص 91؛ برگرفته از: رضاپور، عبدالرحیم، رساله دکترا: شرک از نگاه امامیه و اهل حدیث تا ظهور ابن تیمیه، دانشگاه ادیان و مذاهب، 1397.