کپی شد
مبتکر روش سلفیه
از عمده‌ترین رؤسا و احياكنندگان سلفی‌گرى، احمد بن حنبل شيبانى صاحب كتاب حديثى به‌نام المسند و مؤسس فقه حنبلى است.[1] ظهور احمد بن حنبل، يكى از نقاط عطف جريان فكرى و تاريخ پيدايش سلفیه است، كه به ظهور اهل حديث منجر شد. اين گروه خود را پيروان اصلى و انحصارى سنت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دانسته و خويش را اهل سنت و اهل نجات ناميدند[2] و حديث «الاِعْتِصامُ بِالسُّنَّةِ نَجاةٌ»[3] را مبناى فكرى و عمل خويش قرار داده[4] و بر مبناى روايت: «الذّبُ عَن السنّة افضل من الجهاد في سبيل الله»؛ «دفاع از سنت برتر از جهاد در راه خداست»، به‌دفاع از عقايد خويش به‌عنوان عقيده اهل سنت پرداختند.[5]
احمد بن حنبل كه بيش از ديگران به ظواهر كتاب و سنت، چه در اصول و چه در فروع، تأكيد داشت، به‌عنوان پيشواى اهل حديث خوانده شد و مسند او به‌عنوان مرجع فكرى در مسائل اعتقادى و رساله عملى در احكام فقهى و عبادى مورد پذيرش قرار گرفت.[6]
احمد بن حنبل در نامهاى كه اصطخرى از او نقل كرده، خود را پيرو اصحاب اثر میداند و اصحاب اثر را اهل سنت میشمارد.[7]
احمد بن حنبل؛ به تفريط شديدى گرفتار شد و عقل‌گرايى و عقلانيّت را انكار كرد و راه ورود آن‌را به احاديث بست.
پس از درگذشت احمد بن حنبل در سال ۲۴۱ قمری، این شیوه در میان حنبلی‌ها ادامه داشت و حنبلی‌ها در اصول و فروع و عقیده و احکام، خود را پیرو اهل حدیث دانستند. خلفای عباسی از دوران «متوکل» تا زمان «مقتدر»، به ترویج این مکتب پرداختند.[8]
اما کم‌کم این اعتقاد از رونق افتاد تا این که ابن تیمیه در قرن هشتم آن را را زنده کرده و مردم را به‌سوی آن دعوت نمود و در مسائل متعدد آرای اهل حدیث را اخذ کرده و با آرای عموم مخالفت نمود؛ مانند نشستن خداوند سبحان در بالای عرش.[9]
[1]. کثیری، سید محمد، السلفية بين أهل السنة و الإمامية، ص 33 و 38.
[2]. بغدادى، عبد القاهر، الفرق بين الفرق و بيان الفرقة الناجية منهم، ص 5.
[3]. دارمی، عبدالله بن عبدالرحمن، سنن الدارمی، ص 123؛ اصفهانی، ابو نعیم، حلية الأولياء و طبقات الأصفياء، ج 3، ص 369.
[4]. نک: ذهبی، شمس الدین، الآثار الواردة عن أئمة السنة فى ابواب الاعتقاد، ص 119.
[5]. ر ک: همان، ص 140.
[6]. ر ک: تركي، عبد الله بن عبد المحسن، مجمل اعتقاد ائمة السلف اهل الحدیث، ص 24 – 30.
[7]. بدران، عبد القادر، المدخل الى مذهب الامام احمد بن حنبل، ص 29 – 31؛ اله بداشتی، علی، شناخت سلفيه (معنا شناسى، تاريخچه پيدايش و تحولات آن)، ص 108؛ برگرفته از: رضاپور، عبدالرحیم، رساله دکتری، (شرک از نگاه امامیه و اهل حدیث تا ظهور ابن تیمیه).
[9]. سبحانی، جعفر، الإنصاف في مسائل دام فيها الخلاف، ج 3، ص 143.