مذهب شافعیه قدیم و جدید

برخی از محققان معاصر، شافعیه را به دو بخش قدیم و جدید تقسیم کرده‌اند. محمد ابو زهره با تقسیم مذهب شافعی به قدیم و جدید می‌نویسد: «مذهب قدیم شافعی، آن مذهبی است که مشتمل است بر روایت زعفرانی [1](متوفای: 260 قمری) از کتب شافعی در بغداد که عبارتند از: الرسالة الأصولیة، و کتاب الأُمّ. و مذهب جدید، مذهبی است که ربیع بن سلیمان مرادی (متوفای: 270 قمری) از کتاب‌های شافعی (الرسالة و مبسوط) در مصر روایت کرده‌است. شافعی در مصر این کتاب‌ها را تصحیح و یا تکمیل کرده‌است».[2]

ابوزهره با توجه به این مطلب اضافه می‌کند: «برخی گفته‌اند شافعی در مذهب قدیم خود به قول صحابه استناد می‌کرده و در مذهب جدید به آن توجه نداشته است، در حالی‌که این غلط است. شافعی کلاً اقوال صحابه را سه دسته می‌داند: نخست آن‌چه همه بر آن اجماع دارند؛ دوم آن‌چه یکی به آن فتوا داده و دیگران ساکت هستند؛ و سوم مواردی که بین صحابه اختلاف است. در این مورد سوم، شافعی همانند ابوحنیفه، از میان اقوال آنان یکی را به اجتهاد خود بر می‌گزیند، ولی مخالفت با همه آنان را جایز نمی‌شمارد».[3]

[1]. کتاب‌هایی را که شافعی املاء کرده و زعفرانی نوشته است.

[2]. ابوزهره، محمد، تاریخ مذاهب اسلامی، ص 477.

[3]. همان ص 468، برگرفته از دایرة المعارف فرق اسلامی.