شکل‌گیری ماتریدیه

ماتریدیه؛ مانند اشاعره یکی از نحله‌های کلامی اهل سنت به‌شمار می‌رود و از نظر فقهی تابع عقاید ابوحنیفه هستند (برخلاف اشعری که از نظر فقهی تابع حنابله بود). شیخ ابو منصور، اصول عقاید حنفى را اصلاح کرده و آن‌ را به منزله اصول اعتقاد صحیح اهل سنت قرار داد. این اصول عقاید، به علم کلامى تبدیل شد که شیخ آن را در مدرسه‏اى که خود در سمرقند ساخته بود و به «مدرسه ماتریدى» شهرت داشت، تدریس مى‏کرد. به این ترتیب ماتریدى، متکلم این مدرسه و رئیس اهل سنت و جماعت ماوراء النهر گردید و متکلمان حنفى ماوراء النهر را ماتریدى نامیدند.

روش کلامی ماتریدی، مخالف روش کلامی معتزله است، البته شباهت‌هایی با روش کلامی اشعری دارد، ولی تفاوت‌هایی نیز میان آنها هست. به نظر بسیاری، ماتریدی در روش کلامی نسبت به اشعری، توجه بیشتری به مسائل عقلی دارد و به همین‌جهت می‌توان روش او را راهی میانه، بین معتزلی و اشعری دانست؛[1] برای نمونه، در باب صفات الهی، ماتریدی نسبت به اشعری، از تشبیه و تجسیم دورتر و به تنزیه نزدیک‌تر است.[2]

[1]. ربانی گلپایگانی، علی، ماتریدیه، کیهان اندیشه، شماره 53.

[2]. سایت تبیان، «معرفی فرقه کلامی ماتریدیه».