ساختار فرهنگی مکه

با توجه به‌این‌که مکه، محور و مرکز تبادل افکار در مسائل فرهنگی، سیاسی، اخلاقی و دینی است، عَلَم، نشانه و مرکز انتشار هدایت دینی به سراسر جهان، در این شهر قرار دارد؛ چنان‌چه قرآن کریم می‌فرماید: «إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ … وَ هُدیً لِلْعالَمِینَ»؛[1] « یقیناً نخستین خانه ای که برای [نیایش و عبادت] مردم نهاده شد، … که وسیله هدایت برای جهانیان است».

از طرفی رسالت هدایت‌گری پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) رسالتی جهانی است و قرآن نیز هدایت‌گر عموم مردم است؛ بنابراین، چنین دینی نیاز به مرکزی ثابت و غیر قابل تغییر دارد تا طرف‌داران و علاقمندان به‌آن، در آن مرکز گرد هم آیند و روابط فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، اخلاقی و دینی خود را بازگو نموده، مشکلات خویش را مرتفع سازند؛ لذا خداوند سبحان به‌شکلی ارتباط مسلمانان را با این مرکز برقرار نموده که در هر شبانه روز، پنج نوبت به‌سوی این خانه نماز می‌گزارند و حتّی هنگام مرگ نیز لازم است صورت آنان به‌سوی کعبه قرار گیرد و رو به‌آن دفن شوند.

مکّه از یک‌سو خود دارای شرافت و عظمت است و ویژگی‌های مخصوص به‌خود را دارد و از سوی دیگر به‌دلیل برگزاری حج در آن، اهمّیت بیشتر و مهم‌تری پیدا کرده‌است. حج، محور بودن این شهر مقدس و تأثیرگذاری فرهنگی و اخلاقی آن در جهان اسلام را تقویت نموده است.

یکی از اموری که مربوط به اوضاع فرهنگی شهر مکه می‌شود، موقعیت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و … مسلمانان از مذاهب مختلف و به‌طور کلی وضعیت شیعیان و اهل سنت در آن شهر است که خود جای بحث دارد.

نتیجه این‌که شهر مکه از نظر فرهنگی در رأس همه شهرهای دنیا واقع شده و علی‌القاعده ساختاری کاملا فرهنگی دارد.

[1]. آل عمران، 96.