بنبان‌گذار و مؤسس حنبلیه

احمد بن حنبل با کنیه ابا عبدالله[1] از عالمان بزرگ بغداد، آخرین[2] امام فقهی اهل سنت[3] و پیشوای مذهب حنبلی است.[4]

او در ربیع الاول ۱۶۴ قمری در بغداد به‌دنیا آمد.[5] خانواده او قبل از به‌دنیا آمدن وی در ایران می‌زیستند. پدرش محمد بن حنبل یا عبدالله بن حنبل[6] والی سرخس بود.[7] مادرش به هنگام بارداری وی، از مرو عازم بغداد شد؛[8] هرچند برخی احتمال داده‌اند که احمد در مرو به‌دنیا آمده و در زمانی که شیرخواره بوده، با مادرش به‌بغداد رفته‌باشد؛[9] به‌همین جهت از او با لقب «مروزی» نیز یاد شده است.[10] احمد در سه سالگی، پدر خود را از دست داد و مادرش عهده‌دار تربیت وی شد.[11]

وى صاحب كتاب «مسند ابن حنبل» است كه در شش جلد، شامل بيش از سى هزار حديث است. او كتاب‌هاى ديگرى درباره ناسخ و منسوخ و تفسير و ردّ زنادقه و … نوشته است.[12]

[1]. زركلى، خير الدين، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربين و المستشرقين، ج ۱، ص ۲۰۳‌؛ سبحانی، جعفر، موسوعة طبقات الفقهاء، ج ‌۳، ص ۸۹.

[2]. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان و أنباء أبناء الزمان، تحقیق: عباس، احسان، ج ۱، ص ۶۴؛ شهرستانی، سیدعلی، وضوء النبی (صلی الله علیه و آله و سلم)، ج‌ ۱، ص ۴۰۸‌.

[3]. وضوء النبی (صلی الله علیه و آله و سلم)، ج ‌۱، ص ۴۰۸.

[4]. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الأنساب، تحقیق: المعلمی، عبدالرحمن بن یحیی، ج ۴، ص ۲۸۰، موسوعة طبقات الفقهاء، ج ‌۳، ص ۸۸‌.

[5]. وفیات الأعیان و انباء ابناء الزمان، ج ۱، ص ۶۴؛ ابن کثیر دمشقی، ابوالفداء اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج ‌۱، ص ۳۵۲؛ گرجی، ابو‌القاسم، تاریخ فقه و فقهاء، ص ۸۵.

[6]. کرمانشاهی، آقا محمد علی بن وحید بهبهانی، مقامع الفضل، ج ‌۱، ص ۳۵۲.

[7]. الاعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربين و المستشرقين، ج ۱، ص ۲۰۳.

[8]. وفیات الأعیان و أنباء أبناء الزمان، ج ۱، ص ۶۳؛ موسوعة طبقات الفقهاء، ج ‌۳، ص ۸۸‌.

[9]. وفیات الأعیان و أنباء أبناء الزمان، ج ۱، ص ۶۴.

[10]. همان؛ طبسی، نجم الدین، دراسات فقهیة فی مسائل خلافیة، ص ۵۹.

[11]. البدایة و النهایة، ج ۱۰، ص ۳۲۶.

[12]. خاتمی، احمد، فرهنگ علم كلام، ص 104.