کپی شد
اهل سنت و عدالت صحابه
اکثر اهل سنت به عدالت همه کصحابه معتقد هستند و یرای این سخنشان، به ادلهاى از کتاب و سنت و اجماع تمسک کردهاند:
الف) آيات:
در قرآن کريم آياتى درباره صحابه وارد شده که اهل سنت به جهت حسن ظن و عاطفه مذهبى که نسبت به آنان دارند، بدون هيچ تفسير و توضيحى و بدون رجوع به آيات ديگر، آنها را اخذ کرده و براساس آن حکم نمودهاند؛ از قبيل:
- «وَ کذلِک جَعَلْناکمْ أُمَّةً وَسَطاً لِتَکونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاسِ وَ يَکونَ الرَّسُولُ عَلَيْکمْ شَهِيداً»؛[1] «و بدين گونه شما را امتى ميانه (در حد اعتدال، ميان افراط و تفريط) قرار داديم، تا بر مردم گواه باشيد و پيامبر بر شما گواه باشد».کک
- «کنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ.؛[2] «شما بهترين امتى بوديد که به سود انسان‌ها آفريده شدهاند (چه اين‌که) امر به معروف و نهى از منکر مىکنيد و به خدا ايمان داريد».
- «وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ الَّذِينَ آوَوْا وَ نَصَرُوا أُولئِک هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ کرِيمٌ»؛[3] «و آنان که ايمان آوردند و هجرت گزيدند و در راه خدا کوشش و جان‌فشانى کردند و هم آنان که مهاجران را منزل دادند و يارى کردند، آنها به حقيقت اهل ايمانند، آمرزش خدا و روزى نيکوى بهشتى مخصوص آنها است».
- «وَ السَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهاجِرِينَ وَ الْأَنْصارِ وَ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها أَبَداً ذلِک الْفَوْزُ الْعَظِيمُ»؛[4] « پيشگامان نخستين از مهاجرين و انصار، و کسانى که به نيکى از آنها پيروى کردند، خداوند از آنها خشنود گشت، و آنها (نيز) از او خشنود شدند و باغ‌هايى از بهشت براى آنان فراهم ساخته، که نهرها از زير درختانش جارى است، جاودانه در آن خواهند ماند و اين است رستگارى بزرگ!».
- «لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبايِعُونَک تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ ما فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنْزَلَ السَّکينَةَ عَلَيْهِمْ وَ أَثابَهُمْ فَتْحاً قَرِيباً»؛[5] « خداوند از مؤمنان- هنگامى که در زير آن درخت با تو بيعت کردند- راضى و خشنود شد خدا آن‌چه را در درون دل‌هايشان (از ايمان و صداقت) نهفته بود مىدانست؛ از اين رو آرامش را بر دل‌هايشان نازل کرد و پيروزى نزديکى به‌عنوان پاداش نصيب آنها فرمود».
- «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکفَّارِ رُحَماءُ بَيْنَهُمْ تَراهُمْ رُکعاً سُجَّداً يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً سِيماهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ»؛[6] «محمّد (صلی الله علیه و آله و سلم) فرستاده خداست و كسانى كه با او هستند در برابر كفّار سرسخت و شديد، و در ميان خود مهربانند. پيوسته آنها را در حال ركوع و سجود مىبينى، در حالى كه همواره فضل خدا و رضاى او را مىطلبند. نشانه آنها در صورتشان از اثر سجده نمايان است».
- «وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ* أُولئِک الْمُقَرَّبُونَ* فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ»؛[7] «و (سومين گروه) پيشگامان پيشگامند، آنها مقرّبانند! در باغ‌هاى پرنعمت بهشت (جاى دارند)».
- «لِلْفُقَراءِ الْمُهاجِرِينَ الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ وَ أَمْوالِهِمْ يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً وَ يَنْصُرُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُولئِک هُمُ الصَّادِقُونَ»؛[8] «اين اموال براى فقيران مهاجرانى است كه از خانه و كاشانه و اموال خود بيرون رانده شدند در حالى كه فضل الهى و رضاى او را مىطلبند و خدا و رسولش را يارى مىكنند و آنها راستگويانند!».
ب) روايات:
قائلان به عدالت همه صحابه، به برخى روايات نيز تمسک کردهاند؛ از قبيل:
- حديثى که ابوسعيد خدرى از پيامبر (صلى الله عليه و آله) روايت مىکند که فرمود: «اصحابم را سبّ نکنيد؛ زيرا اگر کسى مانند کوه احد طلا در راه خدا انفاق کند، به مقام آنان نخواهد رسيد».[9]
- ابو برده مىگويد: ما نماز مغرب را با رسول (خدا صلى الله عليه و آله) به جاى آورديم و با خود گفتيم: چه خوب است که در مسجد بنشينيم تا نماز عشا را نيز با رسول خدا (صلى الله عليه و آله) به جماعت برگزار نماييم. پيامبر (صلى الله عليه و آله) بر ما وارد شد سؤال کرد: هنوز در مسجد نشستهايد؟ عرض کرديم: اى رسول خدا (صلى الله عليه و آله)! نماز مغرب را با شما به‌جاى آورديم و منتظريم تا وقت نماز عشا رسيده، آن را نيز با شما به جماعت برگزار نماييم. حضرت (صلى الله عليه و آله) ما را تحسين نمود. آن‌گاه سر مبارک خود را به سوى آسمان بلند کرده و فرمود: «ستارگان امان اهل زميناند، اگر از بين روند بر آسمان وارد مىشود آن‌چه وعده داده شده است، و من نيز امانم بر اصحاب خود و هرگاه از دنيا روم، آن‌چه را که وعده داده شده به اصحابم خواهد رسيد، و اصحابم نيز امان امت من هستند و هرگاه از بين روند، بر امّتم آن‌چه وعده داده شده خواهد رسيد».[10]
- برخى نيز به اين حديث استدلال کردهاند که پيامبر (صلى الله عليه و آله) فرمود: «اصحاب من به منزله ستارگان آسماناند، به هر کدام تمسک کنيد هدايت يافتهايد».[11]
ج) اجماع:
«اهل سنت اجماع کردهاند بر اين که جميع صحابه -چه کسانى‌که داخل فتنه شدند و چه غير آنها- عادلاند. اين اجماع از جماعتى از اهل علم نقل شده؛ از قبيل خطيب بغدادى، ابى عمر بن عبدالبّر، غزّالى، ابن الصلاح، امام نووى، حافظ ابن حجر و ديگران».[12]
[1]. بقره، 143.
[2]. آل عمران، 110.
[3]. انفال، 74.
[4]. توبه، 100.
[5]. فتح، 18.
[6]. فتح، 29.
[7]. واقعه، 10- 12.
[8]. حشر، 8- 9.
[9]. ابن كثير دمشقى، اسماعيل بن عمرو، تفسير القرآن العظيم (ابن كثير)، تحقيق: شمس الدين، محمد حسين، ج 8، ص 46.
[10]. شوشتری، قاضی نورالله، إحقاق الحق و إزهاق الباطل، مقدمه و تعليقات: مرعشى نجفى، سید شهاب الدین، ج 9، ص 302.
[11]. اندلسى، ابو حيان محمد بن يوسف، البحر المحيط في التفسير، تحقيق: صدقي، محمد جميل، ج 6، ص 582.
[12]. رضوانی، علی اصغر، شيعه شناسى و پاسخ به شبهات، ج 1، ص 331 – 343 .