اندیشه و مکتب علّامه حلی

‌علامۀ حلّى از كسانى است كه عنوان جامع معقول و منقول به حق برازندۀ او است. او همان طور كه اكثر علما درباره اش گفته اند، مجتهدى حكيم، متكلمى رجالى، مفسرى محدث، اديب و شاعری توانا است. نوشته هاى او كه تقريبا بسیاری از علوم را شامل مى شود شاهد صدق بر اين گفته است.[1]

علامه حلی جزو پیروان مکتب اصولی و مروجان اجتهاد است. اخباريان؛ مثل مرحوم استرآبادى در مخالفت با علامه حلّى يكى از ايرادات بر او را تأسيس اجتهاد برمى‏شمارند. هر چند اين مطلب درست نيست؛ زيرا قبل از علاّمه شيوه اجتهاد در بين اصحاب رواج داشته است، ولى از جبهه‏گيرى سخت اخباريان در برابر او و كتاب‏هاى متعدد فقهى علامه كه با استدلال همراه است، مى‏توان فهميد كه علامه در اين زمينه بسيار تلاش نموده و طريقه اجتهاد را رونقى بسزا داده است. يكى از اجتهادات او در اين زمينه كه بعد از او همه مجتهدان به آن فتوا داده‏اند، تبديل حکم «وجوب آب كشيدن از چاه هنگام افتادن نجاستى در آن»، به استحباب آن است.[2]

اندیشه و مکتب علامه حلی در علم حدیث، تقسیم احادیث به اقسامى است که امروزه نزد علما متداول است. در قدیم علماى شیعه احادیث را یا ضعیف می دانستند و یا صحیح،[3] ولى علامه حلّى از جهتى احادیث را به صحیح، حسن، موثّق و ضعیف و از جهات دیگر به اقسام دیگرى نیز تقسیم می کند.[4] ناگفته نماند که این اقسام به نحوى در کتاب هاى اهل سنت قبلاً آورده شده بود، ولى اجراى آن در احادیث شیعه به ابتکار علامه حلی بود.[5]

با اين حال گذشته از مقام اجتهاد او در فقه و اصول و وسعت علوم او در تمام زمينه ‌ها، علامه را نمى‌توان مبتكر شيوۀ خاصى در كلام و فلسفه دانست، هر چند كتاب ‌هاى او در اين دو زمينه هم، از لحاظ سبک نگارش داراى ابتكاراتى است كه در جاى ديگر يافت نمى‌شود.[6]

[1]. برگرفته از نرم افزار جامع فقه اهل بیت (2)، کتابنامه‌ کتاب «تذكرة الفقهاء» علامه حلی.

[2]. همان.

[3]. ر.ک: سایت اسلام کوئست، «انواع حدیث و تقسیمات آن»، سؤال 28261.

[4]. امین عاملی، سید محسن، أعیان ‏الشیعة، ج ‏5، ص 401.

[5]. بخشی از مطالب برگرفته از سایت اسلام کوئست.

[6]. ر.ک: نرم افزار جامع فقه اهل بیت (2)، کتابنامه‌ کتاب «تذكرة الفقهاء» علامه حلی.