اساتید احمد بن حنبل

احمد زمان اندکی را متأثر از قاضی ابویوسف شاگرد مشهور ابوحنیفه[1] سپری کرد؛[2] تا آن‌که با هشیم بن بشیر آشنا شد و به‌حفظ حدیث همت گمارد.[3] وی از شاگردان ویژه[4] شافعی از فقهای چهارگانه اهل‌سنت بود[5] و گفته‌شده که بیشترین تأثیر را از او پذیرفته بود.[6] شافعی نیز علم و تقوای احمد را در بغداد بی‌مانند می‌دانست.[7]

ابن حنبل از اساتید دیگری نیز بهره برد؛ تا آن‌جا که تعداد مشایخ حدیثی او را صد نفر[8] و گاه بی‌شمار تلقی نموده‌اند.[9] سفیان بن عیینه، إبراهیم بن سعد، جریر بن عبدالحمید، یحیی القطّان، ولید بن مسلم، علی بن هاشم بن البرید، معتمر بن سلیمان، بشر بن المفضّل، زیاد البکائی، أبوبکر بن عیاش، عبّاد بن العوّام، عمر بن عبید الطّنافسی، المطّلب بن زیاد، یحیی بن أبی زائدة، وکیع، ابن نمیر و عبدالرّزّاق از جمله استادان او هستند.[10]

[1]. انصاری، حسن، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ذیل واژه «احمد بن حنبل»، ج ۱، ص ۷۱۸.

[2]. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج ۱۰، ص ۳۲۶.

[3]. شهرستانی، سیدعلی، وضوء النبی (صلی الله علیه و آله)، ج ‌۱، ص ۴۰۷؛ جمعی از مؤلفان، مجله فقه اهل‌بیت (ع)، ج ‌۴۶، ص ۱۸۹.

[4]. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الأعیان، بیروت، ج ۱، ص ۶۴؛ وضوء النبی (ص)، ج ‌۱، ص ۴۰۷.

[5]. گرجی، ابو القاسم، تاریخ فقه و فقها، ص ۸۵؛ سبحانی، جعفر، موسوعة طبقات الفقهاء، ج ‌۳، ص ۸۸‌.

[6]. البدایة و النهایة، ج ۱۰، ص ۳۲۶، مجله فقه اهل‌بیت (علیهم السلام)، ج ‌۴۶، ص ۱۸۹.

[7]. وفیات الأعیان، ج ۱، ص ۶۴؛ صواف، محمد شریف عدنان، بین السنة و الشیعة، ص ۲۵۹.

[8]. تاریخ فقه و فقها، ص ۸۵؛ مکارم شیرازی، ناصر، دائرة المعارف فقه مقارن، ص ۱۴۱.

[9]. سمعانی، عبدالکریم، الأنساب، تحقیق: معلمی، عبدالرحمن بن یحیی، ج ۴، ص ۲۸۰.

[10]. ذهبی، محمد بن أحمد، تاریخ الإسلام، ج ۱۸، ص ۶۴؛ موسوعة طبقات الفقهاء، ج ‌۳، ص ۸۸‌.