فلسفه

تسلسل در لغت به معنای روان شدن آب و هر امری که وجود آن موقوف به وجود دیگری باشد. تسلسل در اصطلاح فلسفه؛ یعنی ترتب و ادامۀ سلسلۀ علت و معلول تا بی نهایت. به عبارت دیگر، تسلسل عبارت است از: ترتب امور غیرمتناهی به… اطلاعات بیشتر

علت صورى عبارت است از صورت و فعليّتى كه در مادّه پديد مى آيد و منشأ آثار جديدى در آن مى گردد؛ مانند صورت نباتى. علت صوری يکی از اقسام عمده و مهم علل به طور عام است و همراه با علت مادی از اقسام… اطلاعات بیشتر

«علّت مادى» به معناى اعم؛ يعنى آن چيزى كه حامل استعداد شئ است. فلاسفه مشّاء چون معتقدند هر حادثى در طبيعت، حدوثش موقوف است به اين‌كه امكان وجودش از قبل وجود داشته باشد، ولى امكان و استعداد شئ، قائم بالذات نيست؛ بلكه در يک چيز… اطلاعات بیشتر

«غايت» يا «علت غائى» همان چيزى است كه انسان فعل را به خاطر رسيدن به آن انجام مى‏دهد و البته غايت از آن جهت علت شمرده مى‏شود كه مكمل و متمم علت فاعلى است؛ زيرا تصور غايت است كه اراده انسان را بر مى‏انگيزد و… اطلاعات بیشتر

فلاسفه برای فاعل اقسامی ذکر کرده اند که برخی با توجه به این که، فاعل، علمی که دخیل در فعلش است را یا دارد یا ندارد، ثانیا آن‌که فعل، یا ملائم با طبعش هست یا ملائم با طبعش نیست، فاعل را هشت قسم دانسته اند:… اطلاعات بیشتر

علّت فاعلى عبارت است از موجودى كه موجود ديگرى (معلول) از آن پديد مى آيد و به معناى عامّ آن شامل فاعل‌هاى طبيعى كه مؤثّر در حركات و دگرگونی هاى اجسام هستند، نيز مى شود. فلاسفه پيشين، دو نوع فعل و تأثير را در جهان،… اطلاعات بیشتر

یک قسم از انواع علت، علت ناقصه است. علت ناقصه آن است‌که از عدم آن، عدم معلول لازم می‌آيد؛ يعنی  از عدم وجود علت ناقصه، معلول ممتنع خواهد بود؛ به این معناکه از وجود آن، وجود معلول لازم نمی آيد. به عبارت دیگر، علت ناقصه به… اطلاعات بیشتر

یکی از تقسيماتی ‌که برای علت ذکر شده، تقسيم آن به علت تامّه و ناقصه است. علت تامه را چنين تعريف کرده‌اند: چيزی که از وجودش وجود معلول و از عدمش انعدام معلول لازم می‌آيد. مفاد این تعریف اين است که معلول بر چيزی جز… اطلاعات بیشتر

واژه «علّت» در اصطلاح فلاسفه به دو صورت عامّ و خاصّ به کار مى رود. اصطلاح عامّ علّت؛ عبارت است از: موجودى که تحقّق يافتن موجود ديگرى بدون آن، محال است. اما اصطلاح خاصّ آن عبارت است از: موجودى که با وجود آن، تحقّق موجود… اطلاعات بیشتر

از جمله مقولات نسبی أن یفعل و أن ینفعل هستند که در واقع همان فعل و انفعال می باشند و چنین تعریف می شوند: فعل: مقوله ان يفعل حكايت از تأثير تدريجى فاعل مادى در ماده منفعل دارد؛ مانند اين كه آفتاب تدريجاً آب را… اطلاعات بیشتر