فلسفه اسامی، القاب و شهرت خواجه نصیر الدین طوسی

مشهورترین لقب وی؛ «نصیر الدین» است. علت ملقب شدن خواجه به این لقب را این گونه گفته اند: هنگامی که در طوس از فیض وجود استاد بیبهره شد، دایی پدرش «نصیرالدین عبدالله بن حمزه» كه تبحر ویژه ای در علوم رجال، درایه و حدیث داشت، به طوس آمد و محمد كه هر لحظه، عطش علمیاش افزون میگردید، نزد او به كسب علوم پرداخت. و در همان شهر طوس و به دست استادش «نصیر الدین عبدالله بن حمزه» لباس مقدس عالمان دین را بر تن كرد و از آن پس به لقب «نصیرالدین» از سوی استاد افتخاری جاویدانیافت.[1]

بعد از لقب «نصیرالدین» و «محقق طوسی»،مشهورترین القاب او عبارتند از: «استاد البشر»،«خواجه» و «عقل حادی عشر» است که در کلامبرخی از بزرگان آمده است.[2] و[3]

علت دادن لقب «استاد البشر» به خواجه طوسی را ظرفیت علمی و توانایی او در زمینه های گوناگون دانش، به گونه ای که به راستی انسان را به حیرت می اندازد، دانسته اند؛ از این رو، دانشمندان بزرگِ معاصر او، وی را «استاد البشر» می خواندند؛ چرا که او با شخصیتی چندگانه، در زمینه های مختلف علمی مهارتی تمام داشت.[4]

«خواجه» نیز از القاب نصیر الدین است. علت این است که خواجه به معنای بزرگ و سرور است و چون مرحوم محمد بن محمد طوسی از هر جهت؛ مخصوصا از حیث علمی شخصیت بسیار بزرگی است؛ لذا به او لقب خواجه داده اند.

یکی دیگر از القاب مشهور وی «عقل حادی عشر» است. شاگرد نامدار او؛ علامه حلی، وی را «عقل حادی عشر» یعنی عقل یازدهم بعد از عقل های دهگانه ای که در فلسفه مطرح می شود، معرفی می کند.

ازدیگر القاب او «معلم ثالث» است که معلم اول را ارسطو، و معلم ثانی را فارابی می دانند و چون او یکی از برجسته ترین تفسیر کنندگانِ آثار ارسطو است، به «ارسطوی ثانی»یا «معلم ثالث» معروف شده است.

البته خواجه طوسی القاب زیادی دارد که در این مجال کوتاه به همین تعداد بسنده می شود.[5]

[1].سایت اندیشه قم، به نقل از روضات الجنات، خوانساري، ميرزا محمد باقر، ج 6، ص 582؛ قصص العلماء، تنكابني، ميرزا محمد، ص 381؛ مجالس المومنين، شوشتري، قاضي نور الله، ج 2، ص 203؛ فلاسفه شيعه، نعمه، شيخ عبدالله، ص 282.

[2]. قمى‏، شيخ عباس، ‏الفوايد الرضويه فى احوال علماء المذهب الجعفريه‏، ج 2، ص 933.‏

[3]. سایت اندیشه قم.

[4]. پایگاه اطلاع رسانی حوزه نت.

[5].پایگاه اطلاع رسانی حوزه نت. ‏