‏فتوحات دوران معاویه (فتوحات در روم)

دومین بخش از فتوحات دوران معاویه، مربوط به فتوحات در روم است.

آغاز حملات  به  روم، در زمان حکومت معاویه، با حرکت سپاه امویان برای تسخیر قسطنطنیه[1] همراه بود. در سال 49 ق، معاویه، سپاه بزرگی را به قصد تسخیر قُسطَنطَنیه به این منطقه اعزام نمود. فرماندهی این سپاه را «سفیان بن عوف» عهده دار بود. تعدادی از صحابه؛ همچون: عبدالله بن عباس؛ عبدالله بن عمر؛ عبدالله بن زبير؛ و ابو ايوب انصارى نیز در این سپاه حضور داشتند. سپاه حرکت خود را از شام آغاز کرد تا این که به قسطنطنیه رسید. با رسیدن سپاه معاویه به این شهر جنگ آغاز شد و مدتی نیز ادامه داشت، اما بهره ای از این جنگ نصیب امویان نگردید و این سپاه بدون هیچ دستاوردی به شام بازگشت.[2] از اتفاقات مهم این جنگ، وفات ابو ایوب انصاری بود که در این جنگ وفات یافت و در اطراف حصار قسطنطنیه به خاک سپرده شد.[3]

در سال 49 ق، حملات دیگری به سوی سرزمین روم صورت گرفت که این حملات نیز ثمره‌ای در بر نداشت؛ از جمله می توان به جنگ‌هایی به فرماندهی افرادی چون؛ مالک بن هبيره، فضالة بن عبيد، عبدالله بن كرز و یزید بن شجره رهاوی اشاره کرد.[4]

در ادامۀ درگیری‌های حکومت معاویه با رومیان، جنادة بن‏ ابى امية ازدى در سال 54 ق، شهر اَرواد در نزدیکی قسطنطنیه را فتح کرد. وی پیشتر و در سال 52 ق نیز رُودِس را فتح کرده بود.[5] شهر مرزیِ مَلَطیَه نیز در زمان حکومت معاویه فتح شد. این شهر قبلاً نیز فتح شده بود، اما با تصرف دوبارۀ آن توسط رومیان، در زمان معاویه و به فرماندهی حبيب بن مسلمه و به منظور تقویت باند مرزی، برای بار دوم فتح شد.[6] پاسگاه‌های مرزی زِبَطرَه و الحَدَث نیز در زمان حکومت معاویه و به منظور تقویت پاسگاه‌های مرزی به دست حبیب بن مسلمه گشوده شد.[7]

[1]. قسطنطنیه، عربی‌شدهٔ کُنستانتینوپول (شهر کنستانتین)، نام پیشین استانبول امروزی که به افتخار قیصر روم؛ کنستانتین یکم، بدین نام نامیده شد. نام استنبل و یا استنبل در زمان سلجوقیان نیز در فارسی مصطلح بوده ‌است. این شهر پایتخت امپراتوری روم شرقی بود و بر کشورهای لبنان، سوریه و فلسطین نیز تسلط داشت. بنیانگذار این شهر کنستانتین یکم (۲۷۴ – ۳۳۷ میلادی)، نخستین امپراتور روم است که مسیحیت را پذیرفت و آن را دین رسمی کشور روم اعلام کرد و کلیسا را با حکومت پیوند داد. وی پس از این که بر دشمنانش پیروز شد، در سال ۳۳۰ م، پایتخت خود را به دهکده بیزانتیوم (قسطنطنیه) که در حاشیه تنگه بُسفر قرار دارد، انتقال داد و آن را گسترش داد. ساختمان‌های زیادی در آن ساخت و آن را پایتخت اصلی خود اعلام کرد.

[2]. گفته شده که فرماندهی این سپاه را یزید بن معاویه عهده دار بوده است. رک: طبري، محمد بن جرير، تاريخ الأمم و الملوک (تاریخ طبری)، تحقيق: ابراهيم، محمد أبوالفضل، ج ‏5، ص 232؛ ابن اثیر جزری، عزالدین، الكامل فی التاریخ، ج 3، ص 458 و 459.

[3]. ابن عبدالبر، يوسف بن عبدالله، الاستيعاب فى معرفة الأصحاب، تحقيق: البجاوى، على محمد، ج ‏4، ص 1606؛ الكامل فی التاریخ، ج ‏3، ص 459.

[4]. تاريخ طبري، ج ‏5، ص 232؛ مسعودي، على بن الحسين، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقيق: داغر، اسعد، ج 3، ص 24؛ الکامل فی التاریخ، ج 3، ص 457 و 458 و 461.

[5]. بلاذرى، أحمد بن يحيى، فتوح ‏البلدان، ص 233.

[6]. همان، ص 185؛ تاریخ طبری، ج 5، ص 293.

[7]. فتوح ‏البلدان، ص 191؛ الکامل فی التاریخ، ج 2، ص 535.