چکیده مقاله ابو حنیفه

ابوحنيفه، نعمان بن ثابت بن زوطىّ؛ از امامان چهارگانه اهل سنت و بنیان‌گذار مذهب حنفی، در سال 80 قمری در کوفه یا كابل و يا نسا متولد شد، و در سال صد و پنجاه قمری در سن هفتاد سالگی در زندان منصور جان سپرد و در بغداد به خاک سپرده شد. علت مرگ ابوحنیفه را برخی بیماری و برخی نیز قتل در زندان به‌وسیله سمّ ذکر کردند. قبر ابوحنیفه در اعظميه بغداد مزار معروفى است.

ابوحنیفه، جزو اصحاب رأی به شمار می‌رود. مهد اصحاب رأى در عراق، در آن وقت كوفه بود. او به اين مركز پيوست و شاگردى حماد را به عهده گرفت و تا وفات وى، 18 سال كامل از همراهی وى مستفيد بود، اما وى تنها بر علمى كه از اساتيدش در كوفه آموخته بود اكتفا نكرد و بارها به حجاز سفر كرد و از محضر بزرگان فقه و حديث آن‌جا استفاده برد.

بعد از استادش به تقاضاى همه اهل مدرسه، جانشينى وى در مدرسه کوفه را پذيرفت و در اين مسند، 30 سال كامل وظيفه بحث و تدريس و افتاء را به عهده گرفت.

از امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) به عنوان اساتید وی نام برده شده‌است.

او در حدود هفتصد تا هشتصد شاگرد تربيت كرد كه در کشورهای مختلف منتشر شدند و مسندنشين درس و افتاء و مرجع دينى مردم قرار گرفتند. مذهب حنفى يكى از مذاهب اربعه اهل سنّت، برگرفته از نام ابوحنیفه است.

وی 52 سال از عمرش را در عهد اموى و 18 سال را در عهد بنى‌عباس گذراند. در طول عمرش مسؤولیت‌هایی از طرف حاکمان به وی پیشنهاد شد، که هیچ‌کدام را نپذیرفت، او برای فرار از مسؤولیت‌ها، ناچار شد در بنای بغداد، مسؤولیت نظارت و شمردن خشت و آجر را بپذیرد.

او در قیام‌های علویان علیه خلفای اموی و عباسی، جانب علویان را می‌گرفت.

ابوحنیفه علاوه بر پرداختن به امور علمی، برای گذران امور زندگی به اموری؛ هم‌چون بازرگانی و بزازی اشتغال داشت و مردم دارایی‌های خود را نزد وی به امانت می‌گذاشتند.

از میان اهل سنت گروهی از موافقان ابوحنیفه، وی را می‌ستایند، اما گروهی نیز از او عیب‌جویی می‌کنند.

گفته شده از تأليفات او «الفقه الاكبر» در كلام و ديگرى «المسند» در فقه است و ظاهرا از كتاب «العالم و المتعلّم» وی تنها برخى منقولات بر جاى مانده است.