وجه نام‌گذاری مکتب تفکیک

نظر به این‌که مکتب تفکیک، مکتب جداسازی سه روش معرفتی قرآن، فلسفه و عرفان است؛[1] لذا به آن مکتب تفکیک گفته شده است.

اصطلاح مکتب تفکیک را نخستین بار محمدرضا حکیمی[2] در مجله کیهان فرهنگی برای مکتب معارفی خراسان پیشنهاد کرد و پس از آن، این اصطلاح رواج یافت.[3] با این حال، سید جعفر سیدان،[4] این اصطلاح را ابداع دکتر توکل می‌داند.[5] برخی پژوهشگران نیز این عنوان (مکتب تفکیک) را مناسب ندانسته و عنوان «مکتب معارف خراسان» را ترجیح داده‌اند.[6]

شکی نیست که بیان معارف قرآن، جزء عناصر اصلی و بلکه اصلی ترین عنصر است و شیخ مجتبی قزوینی[7] دوره کتابی را در این مقصود از نوع تالیف عام اهل این مکتب نوشت و آن‌را، «بیان الفرقان» نامید، … او در بیان الفرقان نمی‌خواست کتابی فلسفی و عرفانی بنویسد، بلکه درصدد بود تا به قدر ضرورت به مطالب اشاره کند و سپس مبانی معارف قرآنی را تشریح نماید و بدین گونه نام «مکتب تفکیک» از تعبیر تداعی گری «بیان الفرقان» نیز الهام یافته است.[8]

به هر حال، هدف این مکتب، جداسازی و ناب‌سازی فکر و شناخت قرآنی از شناخت بشری، و رهاندن آن از تأویلات و آمیختن با دیگر افکار بیان شده است.[9]

[1] . حکیمی، محمد رضا، مکتب تفکیک، ص ۴۴.

[2]. متفکر، نویسنده ایرانی و اسلامی که از وی با عناوینی چون «علامه»، «استاد» و «فیلسوف عدالت» یاد می‌شود. کتاب الحیاه وی در رابطه با اقتصاد اسلامی از شهرت و اعتبار خاصی در جهان اسلام برخوردار شده‌است وی از مجددان مکتب معارفی خراسان مشهور به مکتب تفکیک است که معتقد به جدایی دین از فلسفه و عرفان است.علی شریعتی وی را به عنوان وصی خود جهت هرگونه دخل و تصرف در آثارش انتخاب کرده بود. حکیمی در سال ۱۳۸۱ در رابطه با مبانی اسلام نامه‌ای به فیدل کاسترو نوشت.

[3] . مظفری، حسین، بنیان مرصوص، ص ۱۹.

[4] . آيت الله حاج سيد جعفر سيّدان «حفظه الله» يکى از زبده ترين پروردگان مکتب استاد، حاج شيخ مجتبى قزوينى «ره» عالمِ عامل، و مدرّسِ فاضل است كه در خانواده ای سرشار از ايمان و عقيده در اواخر سال 1313 هجري شمسي در شهر مقدس مشهد الرضا «علیه السلام» ديده به جهان گشود، اكنون ايشان يكي از مدّعيان و مدافعان جبهه فرهنگي عقائدي كشور به ويژه معارف وحياني مستند به اهل بيت «عليهم السلام» و مكتب تفكيك مي باشند، و گاهي جسته و گريخته، در خفاء و آشكار مبارز طلبي ايشان را در اين باب نيز شنيده‌ايم.

[5] . اصفهانی، میرزامهدی، ابواب الهدی، تصحیح و مقدمه مفید، حسین، ص ۲۲.

[6] . مفید، حسین، «مکتب معارف خراسان»، ص ۶۸.

[7]. مرحوم آیت‌الله شیخ مجتبی قزوینی از جهت فکری شخصیتی دو رگه است و آثار وی از نظر محتوی تفاوت‌های بنیادینی با آثار میرزای اصفهانی دارد و به تعبیری می‌توان افکار وی را تلفیقی از آراء میرزا و مرحوم زرآبادی شمرد. گرایش‌های عرفانی در آراء وی بسیار کم‌رنگ است و تمایل به حکمت مشّاء در آن دیده می‌شود و مواضع وی در قبال فلسفه و تعقل منعطف‌تر از میرزا است و این امر بر رویکرد طبقه بعدی مکتب تفکیک در خراسان اثر فراوانی گذاشت

[8] . برگرفته از سایت فیلسوف یار.

[9] . مکتب تفکیک، ص  ۴۴.