نقد قرائت های مختلف از دین

قرائت پذیری دین با هر تقریری ـ اعم از پوپری و گادامری ـ تا آن جا که از اختلاف در فهم دین سخن می گوید صحیح و قابل قبول است، اما آن جا که مدعی است همۀ فهم ها از دین اسیر پیش داوری ها هستند، پس فهم واحدی وجود ندارد؛ سخنی ناحق و نادرست ارزیابی می شود. چه، معتقدین به نسبیت معرفت دینی لاجرم به نسبیت خود دین می رسند. ایشان هر چند میان معرفت دینی و دین تفاوت می گذارند، اما در عمل راهی جز این ندارند که به دین عصری قائل شوند صاحب نظریۀ «قبض و بسط تئوریک شریعت» در اثری که سال ها پس از نگارش «قبض و بسط» منتشر کرد، خود صریحاً نه تنها در عمل که در نظر نیز به این واقعیت اعتراف می کند: “در قبض و بسط تئوریک شریعت سخن از بشری بودن، تاریخی بودن و زمینی بودن معرفت دینی می رفت و اینک در بسط تجربه نبوی سخن از بشریت و تاریخیت خود دین و تجربه دینی می رود”.[1] در ثانی منشأ اختلاف فهم ها صرفاً در امور سوبژکتیو (ذهنی) نیست بلکه منشأ اصلی آن در امور آبژکتیو (عینی) است؛ یعنی عدم معرفت به امامی بیرونی یا باطنی (عقل) . به شهادت قرآن، راسخون در علم؛ یعنی ائمه معصومین(ع) و مؤمنین پیرو ایشان ـ بسته به درجات ایمان ـ قادر هستند تا به حقیقت دین و قرآن دست یابند. پس با تکیه بر ذهن و داشته های شخصی نمی توان به حقیقت دین دست یافت، مگر از امامی پیروی کنیم که مظهر تام عقل است و با پیروی از این امام است که می توان به حقیقت دین و قرآن دست یافت و از افتادن در مهلکه تفسیر به رأی مصون ماند.

برای مطالعۀ بیشتر در این زمینه به نمایۀ زیر مراجعه کنید:

نمایۀ پلورالیسم دینی و قرائت های مختلف از دین 118 (سایت اسلام کوئست: 1738).