مودّت و محبّت به اهل بیت (علیهم السلام)

در آیۀ مودّت: «قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى‏»؛[1]، ‏درخواست مودّت به “القربى”؛ یعنی اهل بيت پيامبر (ص) شده است.

«مودّت» از «ودد»[2] (به فتح و ضمّ و كسر اوّل)، محبّت و دوست داشتن چيزی و آرزو داشتن نسبت به آن است، و يا هر دو معنا در اين واژه به كار می رود.[3] «محبّت» از «حبّ»، به معنای دوست داشتن، خواستن و میل به چیزی است.[4]

مفسّران قرآن، از جهت استعمالات قرآنی، مودّت و محبّت را به «دوستی» ترجمه نموده اند و ظاهراً فرقی بین این دو از جهت استعمالات قرآنی و مفهومی قائل نشده اند؛[5] مانند آنچه ذیل آیۀ شریفۀ «إلا المودّة فی القربی» گفته اند.

اما از جهت درجه و مقام دوستی، با توجه به روایات، شاید بتوان گفت که مودّت درجه ای بالاتر از محبت است؛ مانند روایاتی که بیانگر این است:

ألف. مودّت، برای تثبیت و تأکید محبت و دوستی، نیاز به ابراز و اظهار دارد.[6]

ب. ضدّ مودّت، عداوت و دشمنی بوده، ولی ضدّ حُبّ، بغض است؛ و بدیهی بوده که عداوت و دشمنی چیزی بالاتر از بغض است؛ در نتیجه، مودّت بالاتر از محبت خواهد بود.[7]

در آيه‏اى ديگر آمده که: «قُلْ ما سَأَلْتُكُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَكُمْ إِنْ أَجْرِيَ إِلاَّ عَلَى اللَّهِ وَ هُوَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ شَهيدٍ[8]؛ پاداشى که از مردم خواسته شده تنها به سود آنها است و اجر و پاداش پيامبر (ص) تنها بر خدا است».

از ضميمه کردن آیۀ مودّت و اين آيه مى‏توان نتيجه گرفت که پيامبر گرامى اسلام‏ (ص) هم مانند ساير پيامبران، پاداشى براى خود نخواسته است، بلکه مودّت خويشاوندان (عترت و اهل بيت) او، راهى است به سوى خدا و در واقع به نفع خود مردم است.