موافقان و مخالفان حکومت حمدانیان

برای به‌دست آوردن موافقان و مخالفان حمدانیان باید آنان را به داخلی و خارجی تقسیم نمود.

در بخش داخلی نظر به‎این‌که حمدانیان شیعه اثنی‌عشری بودند، در این راستا به‎ترویج افکار شیعی پرداخته و در راه احیای شعائر شیعی زحمت می‌کشیدند؛ بر این اساس نظر شیعیان را به‌خود جلب نموده و موافقت آنان را به‌دست آوردند.

اما در بخش خارجی، موافق و مخالف ثابت و استواری ندارند. حمدانیان در بسیاری از موارد به‎دنبال قدرت و منافع خود بودند؛ لذا روزی برای رفع خطر روم و فاطمیان با آل بویه که صاحب اختیار حکومت عباسی بودند، روابط خوبی داشتند[1] و از آنان پیروی می‌کردند[2] و با رومیان می‌جنگیدند[3] و یک وقت هم آن‌ها را رها کرده[4] و جهت جلب نظر فاطمیون مصر برمی‌آمدند[5] و زمانی نیز با آنان درگیر و برای رفع خطر حمله آنان از روم کمک می‎گرفتند.[6]

[1]. ابن ‌عدیم، عمر بن احمد، زبدة‌ الحلب من تاریخ حلب، ج ۱، ص ۱۷۲ و ۱۷۳.

[2]. همدانی، محمد بن عبدالملک، تکملة تاریخ الطبری در ذیول تاریخ الطبری، ص ۲۷۱؛ ابن‌ اثیر، على، الکامل في التاریخ، ج ۸، ص ۲۱۷.

[3]. الکامل في التاریخ، ج ۸، ص ۲۳۴ و  ۲۳۵.

[4]. مسكويه رازى، ابو على؛ تجارب الأمم، مترجم: امامى، ابو القاسم، ج ۶، ص ۲۷۷ و ۲۷۸، ۲۹۵؛ ابن ازدی، ابن ظافر، اخبار الدولة الحمدانیة بالموصل و حلب و دیار بکر و الثغور، ص ۱۹ و ۲۰.

[5]. الکامل فی التاریخ، ج ۹، ص ۷۲؛ نیز رک: عدوان، احمد؛ الدولة الحمدانیة، ص ۲۰۸.

[6]. زبدة‌ الحلب من تاریخ حلب، ج ۱، ص۱۶۱، ۱۶۳، ۱۶۹؛ اخبار الدولة الحمدانیة بالموصل و حلب و دیار بکر و الثغور، ص ۴۹.