مراحل خلقت جهان و انسان از منظر قرآن و کتاب مقدس

برخی از مسیحیان بر این نظر هستند که بر اساس آنچه که در کتاب انجیل آمده، خداوند زمین را در شش روز آفریده و در آخرین روز هم حضرت آدم را.  ما در این مقاله در صدد آن هستیم که نظر اسلام را در بارۀ خلقت جهان و انسان تشریح کنیم.

قرآن مجید و کتاب مقدس(تورات) خلقت آسمان و زمین را در شش روز ذکر کرده اند[1] با این تفاوت که اولاً در قرآن مجید تفاصیل اعمالی که خداوند در هر روز انجام داده ذکر نشده[2] ولی در کتاب مقدس جزئیات کارهای انجام شده مذکور است[3].

ثانیاً: در قرآن نیامده است که در پایان روز ششم خداوند حضرت آدم را آفریده است.

اما این که منظور از یوم (روز)در قرآن مجید که می فرماید: “ما زمین و آسمان را در شش روز خلق کردیم”[4]  چیست؟ آیا مراد یک شبانه روز (24ساعت)است؟ یا…، باید گفت:

مسلم است که در زمان آغاز خلقت، روز و شب معنای واقعی خود را که از گردش زمین به دور خود و در برابر نور خورشید حاصل می شود، پیدا نکرده بودند؛ زیرا هنوز زمین و خورشید خلق نشده بودند. بنابراین نمی توان گفت منظور از «روز» دقیقاً همان زمان گردش کره زمین به دور خود باشد. هر چند که می تواند معادل آن (یعنی 24 ساعت) را برای آن در نظر گرفت. اما از آنجا که یافته های علمی دانشمندان حاکی از آن است که میلیاردها سال طول کشیده تا زمین و آسمان به وضع کنونی خود در آمده اند لزومی ندارد که ما روز (یا معادل آن در زبان های دیگر مانند «یوم» در زبان عربی) را برابر 24 ساعت بدانیم. مخصوصاً با توجه به این که واژه روز یا یوم مفهوم وسیعی دارد، و در بسیاری موارد به معنای یک «دوران» و برهه ای از زمان به کار رفته است و می رود. خواه آن زمان کوتاه باشد یا طولانی و به اندازه هزاران و یا حتی میلیاردها سال.

به طور مثال قرآن مجید از عالم رستاخیز به «یوم القیامة» تعبیر کرده است، در حالی که مجموعه ی رستاخیز، دورانی بسیار طولانی است و در خود قرآن آمده است که روز رستاخیز و محاسبه اعمال مردم پنجاه هزار سال طول می کشد.[5]

بنابراین دست کم در فرهنگ قرآن مجید واژه «یوم» الزاماً به مقدار 24 ساعت نمی باشد. علاوه در کلمات مردم و شعرا و ادیبان و حتی پیشوایان دینی واژه روز و یوم به معنای «دوران» (کوتاه یا طولانی) آمده است. چنانکه حضرت علی(ع) می فرماید: «روزگار دو روز است: روزی به سود تو، و روزی به زیان تو»[6]

و کلیم کاشانی این گونه سروده است:

بد نامی حیات یکی دو روز بیش نبود

                        آن هم «کلیم» با تو بگویم چسان گذشت

یک روز صرف بستن دل شد به این و آن

                       روز دگر به کندن دل از این و آن گذشت[7]

لغت شناسان نیز این وسعت مفهومی را در مورد واژه روز و یوم بیان داشته اند. مثلاً راغب اصفهانی می گوید: «یوم گاهی به مقدار زمان بین طلوع و غروب خورشید گفته می شود و گاهی به مدتی از زمان، هر مقدار که باشد.[8]»

از مجموع نکات ذکر شده چنین نتیجه می گیریم که خداوند زمین و آسمان را در شش دوران متوالی آفریده است هر چند این دوران ها گاهی به میلیون ها و حتی میلیاردها سال بالغ شده است و بین قرآن و یافته های علمی از این نظر اختلاف و تضادی وجود ندارد. چنانکه اگر واژه روز در کتاب مقدس را نیز به «دوران» تفسیر نمائیم (که قابلیت این تفسیر را دارد) تضادی به وجود نمی آید.[9]