کپی شد
قضای نماز شب
همانگونه که انجام و اداء نافلۀ شب بسیار پسندیده است قضای آن برای کسانی که به هر دلیل نتوانسته اند این عبادت مهم را در وقت خود انجام دهند بسیار نیکو است. – رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: همانا خداوند تبارك و تعالى البته نزد فرشتگان خود مباهات می كند به آن بنده كه قضاى نماز شب را در روز انجام دهد، و می فرماید: اى فرشتگان من به بنده من بنگرید كه نمازى را كه بر او واجب نساختهام قضا می كند، گواه باشید كه من البتّه گناهان او را آمرزیدم [1].
بنا بر این همان طور كه قضای واجبات بر مكلف واجب است قضاء مستحبات نیز بر مكلف مستحب است .
عبد اللَّه بن سنان از امام صادق (علیه السلام) روایت كرده و می گوید: به آن حضرت عرض كردم شخصی که مدت زیادی نمازهای نافله اش ترک شده و مقدار و تعداد آنها را نمی داند، چگونه آنها را قضا کند؟ فرمود: آن قدر نماز نافله به جا آورد تا یقین کند همه نمازهای نافله ای را که به جا نیاورده قضا کرده است … [2].
از آنجا که ترک اعمال و نمازهای مستحبی گناه محسوب نمی شود و عقاب آور نیست ، اگر كسی خواست قضاء آنها را به جا آورد در هر وقتی كه بخواهد می تواند این کار را انجام دهد.
1 امام رضا (علیه السلام) در پاسخ کسی که سؤال کرده بود نماز مستحبی نخوانده ام اگر بخواهم قضاء كنم چه وقت قضاء كنم ؟ نوشتند:” هر ساعت از روز یا شب كه خواستید.”[3].
اما بهتر است كه قضای نافله شب گذشته را در شب بعد و قضای نافله روز گذشته را در روز بعد بجا آورد. چنانچه امام صادق (علیه السلام) فرموده اند: اگر نافله روزانهات قضا شد، روز بعد، قضاى آن را بخوان، و اگر نافله شبانهات قضا شد، شب بعد، قضاى آن را بخوان[4].
محمّد بن مسلم مىگوید: محضر مبارك امام (علیه السلام) عرض كردم: شخصى بیمار شد و از انجام دادن مستحبّات امتناع نمود و در نتیجه نافله را ترك كرد حكم وى چیست؟
حضرت فرمود: اى محمّد نافله فریضه نیست، اگر خواست آن را قضاء كند البته برایش بهتر است و اگر قضاء هم نكند تكلیفى بر او نیست[5].
البته بهتر و مستحب است که در قضاء مستحبات رعایت ترتیب بشود؛ به این كه ترتیب خصوصا در نافله شب اول باید نمازهاى دو ركعتى و در آخر نماز وتر آن را قضا كند. و در قضاء نمازهای وتر هم مستحب است دو ركعت نماز مستحبی بین شان فاصله باشد.
امام باقر (علیه السلام) فرمود: در صورتى كه دو یا سه شب و یا بیشتر، نماز وتر خود را نخوانده باشى، باید به ترتیب قضاى آن را بخوانى و بعد از آن كه قضاى وتر اول را خواندى، لا اقل دو ركعت نافله بخوان و بعد از دو ركعت، وتر دوم را قضا كن، زیرا نماز وتر باید دنباله نمازهاى دیگر باشد[6].
[1] وسائل الشیعة، ج4، ص:75 و 76؛ من لا یحضره الفقیه-ترجمه غفارى، ج 2، ص 202.
[2] وسائل الشیعة، ج4، ص: 75-85؛ من لا یحضره الفقیه-ترجمه غفارى، ج2، ص: 299.
[3] مسند الإمام الرضا علیه السلام، ج2، ص178- 180.
[4] كلینى، كافی، ج 3، ص 451، اسلامیه، تهران، 1362 ش، چاپ دوم، باب تقدیم النوافل و تأخیرهاو قضائها و صلاه الضحی؛ بهبودى، محمد باقر، گزیده كافی، ج 2، ص 366 – 368، مركز انتشارات علمى و فرهنگى، تهران، 1363 ش، چاپ اول.
[5] علل الشرائع-ترجمه ذهنى تهرانى، ج2، ص: 175 – 177.
[6] كافی، ج 3، ص 451، باب تقدیم النوافل و تأخیرهاو قضائها و صلاه الضحی؛ و گزیده كافی، ج 2، ص 366 – 368.