فلسفه اوقات نماز های روزانه

در مورد علت خواندن نمازهای واجب روزانه در اوقات خاص در روایات آمده است:

الف. امام رضا علیه السلام می فرماید: چون این اوقات نزد مردم شناخته شده بود خداوند جهت راحتی عمل، آنها را انتخاب کرد و برای  نماز عصر، وقت مشهوری نبود لذا پس از ظهر قرار داده شد.[1]

ب. خداوند مهربان اراده کرده است پیش از هر کاری، ذکر و عبادت او انجام گیرد لذا این اوقات را قرار داد.[2] نماز صبح در ابتدای روز و آغاز کار روزانه؛ نماز ظهر در آغاز استراحت پس از اشتغالات؛ نماز عصر آغاز مرحله دوم کار پس از خواب و استراحت؛ نماز مغرب در آغاز برگشت به خانه و نهادن زینت های دنیوی لحاظ شده؛ نماز عشاء سرآغاز تمام شدن امورات روزانه و شروع خواب و استراحت شبانه است؛ از این رو نماز در سرآغاز مرحله های مهم زندگی انسان، و برای زنده نگه داشتن یاد خدا و عبادت او قرار گرفته است.[3]

ج. پیامبر اکرم(ص) فرمود: وقتى آفتاب بزوال رسد حلقه‏اى دارد كه در آن درآيد و زوال خورشيد باشد و هر چيزى زير عرش است تسبيح گويد براى ذات پروردگارم و آن ساعتى است كه رحمت بر من فرستد در آن پروردگارم خداى عز و جل بر من بر امتم در آن نماز را فرض كرده و فرموده  «نماز را بپا دار از زوال آفتاب تا سرخى اول شب»[4] و آن ساعتى است كه در آن روز قيامت دوزخ را آورند مؤمنى نباشد كه در اين ساعت توفيق يابد ساجد يا راكع يا در نماز باشد جز آنكه خدا تنش را بر آتش حرام كند نماز عصر در ساعتى است كه آدم از درخت خورد و او را از بهشت بيرون كرد و بذريه‏اش دستور داد تا روز قيامت اين نماز را بخوانند و آن را براى امتم اختيار كرد و آن محبوبترين نماز است نزد خداى عز و جل و بمن سفارش كرد آن را از ميان نمازها حفظ كنم و نماز مغرب در ساعتى است كه خدا توبه آدم را قبول كرد …آدم سه ركعت نماز خواند يك ركعت براى گناه خود و يك ركعت براى گناه حواء و ركعتى هم براى توبه‏اش و خدا اين سه ركعت را بر امتم فرض كرد، و اين ساعتى است كه دعا در آن مستجابست و پروردگارم بمن وعده داده كه هر كه در آن دعا كند اجابت نمايد، اين از همان نمازهائى است كه پروردگارم بمن فرمان داده و فرموده[5]: منزه است خدا هنگامى كه بامداد كنيد و هنگام پسين شما، نماز عشاء براى آنست كه گور تاريك است و قيامت تاريكى دارد و خدا مرا و امتم را به اين نماز فرمان داده در اين وقت تا گورشان روشن گردد و بر صراط نورى به آنها عطا شود و هر گامى كه براى نماز عشاء بر دارند خدا تن آنها را بر آتش حرام كند و اين نمازيست كه خدا براى رسولان پيش از من مقرر كرده بود، نماز فجر براى انست كه آفتاب بر دو شاخ شيطان برآيد (ظاهرا کنایه از این است که همگام با طلوع آفتاب که زمان از خواب بر خواستن مردم است شیطان نیز فعالیت خود را آغاز می کند) و خدا بمن دستور داده آن را بخوانم پيش از آفتاب زدن و پيش از آنكه كافران براى آن سجده كنند امتم براى خدا سجده كنند و شتاب در آن پيش خدا محبوبتر است و آن نمازيست كه فرشتگان شب و روز بر آن گواهند[6]

علاوه این که به پا داشتن پنج وعده نماز مخصوصا در اول وقت و وجوب آن بطور مکرر در شبانه روز، ضمن اینکه همیشه انسان را شکرگذار بار می آورد؛ باعث نظم بسیار بالای فردی و اجتماعی وحدت و یکپارچگی مسلمانان و شکوه جامعه اسلامی و حفظ شعائر الهی از آستانۀ فراموشی و تحریف می گردد.

[1] وسائل‏الشيعة ج : 4 ص : 161 و  ،15وسائل الشیعه،کتاب صلاة،ابواب اعداد فرائض، باب وجوب صلاة،ح 7و8.

[2] وسائل الشیعه ، باب 10 اعداد فرائض،ح 1-5و7-9

[3] همان ، باب 6 از اعداد فرائض ،ح 3-8 همان،باب 10 ابواب مواقیت ح 11.

[4]اسراء، 78.

[5]روم، 17.

[6] امالى شيخ صدوق-ترجمه كمره‏اى، متن، ص190.