فرق خمس با زکات

با توجه به این که خمس و زکات از مباحث مالی مهم و از واجبات دین اسلام هستند، در این مقال اشاره کوتاهی به بعضی از فرق های بین این دو مقوله می شود:

1. خمس به هفت چیز تعلق می گیرد؛ اول: منفعت کسب. دوم: معدن. سوم: گنج. چهارم: مال حلال مخلوط به حرام. پنجم: جواهری که به واسطه غواصی، یعنی فرو رفتن در دریا به دست می آید. ششم: غنیمت جنگ. هفتم: زمینی که کافر ذمی از مسلمان بخرد.[1]

اما زکات به 9 چیز تعلق می گیرد؛ اوّل: گندم. دوم: جو. سوم: خرما. چهارم: كشمش. پنجم: طلا. ششم: نقره.[2] هفتم: شتر. هشتم: گاو. نهم: گوسفند و اگر كسى مالك يكى از اين 9 چيز باشد، با تحقق شرايط، بايد مقدارى از آن را كه معيّن شده (یک دهم یا یک بیستم ) به يكى از مصرف هايى كه دستور داده‏اند، برساند.[3]

نا گفته نماند که اگر زکات 9 مورد مذکور در بالا پرداخت شد و از خرج سال زیاد آمد، باید خمس آنها را نیز بپردازد.

2. از جمله فرق های خمس با زکات این است ، که نیمی از خمس، مخصوص سادات فقیر هاشمی است. و نیم دیگر آن سهم امام معصوم (ع) است.[4]

در حالی که می توان زکات را در 8 مورد به مصرف رساند؛ اول: فقیر، گفتنی است که فقیر در این جا، فقط شامل فقرای غیر سید هاشمی می شود.[5] دوم: مسکین. سوم: کسی از طرف امام (ع) یا نائب امام مأمور است که زکات را جمع و نگهداری نماید و… . چهارم: کافرهایی که اگر زکات به آنها بدهند به دین اسلام مایل می شوند و… . پنجم: خریداری بنده ها و آزاد کردن آنها. ششم: بدهکاری که نمی تواند قرض خود را بدهد. هفتم: سبیل الله، یعنی کاری که منفعت عمومی دارد. هشتم: ابن سبیل، یعنی مسافری که در سفر در مانده شده است.[6]

3. کسی که خمس بر او واجب است، نمی تواند خودش به کسی می خواهد بدهد و حال این که، کسی که زکات بر او واجب است می تواند زکاتش را به فقیران نزدیک و خویشاوند خود بدهد، البته انسان نمى‏تواند مخارج كسانى را كه مثل اولاد، خرجشان بر او واجب است از زكات بدهد.[7]

4. خمس از ماليات هايی است كه مربوط به حكومت اسلامي است؛‌ يعنی مخارج دستگاه حكومت اسلامی و گردانندگان (معصومین (ع) اين دستگاه از آن تأمين می شود، ولی زكات، جزء اموال عمومی جامعه اسلامی محسوب می شود و مصارف آن عموماً در همين قسمت می باشد.

سؤال 8170 (سایت اسلام کوئست: 8203) (اختلاف فتوا در خمس وام خرید مسکن و ساخت مسکن).