غسل، حنوط، کفن، نماز و دفن میت کرونایی

پرسش: اگر شخصی بر اثر بیماری واگیردار کروناویروس که طبق نظر متخصّصان، سرایت سریعی دارد، وفات کند در خصوص غسل، حنوط، کفن، نماز و دفن چنین میتی وظیفه چیست؟

پاسخ:

حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):

مجرد ابتلای به این بیماری، موجب سقوط احکام واجب مربوط به میت نمی‌شود؛ بنابراین با مراعات کامل نکات بهداشتی و استفاده از تجهیزات ایمنی –هر چند با صرف هزینه– باید حداقل واجب در مورد غسل، حنوط، کفن، نماز‌میت و دفن انجام گیرد. در صورت عدم امکان غسل ترتیبی، باید به صورت ارتماسی، غسل داده شود و در صورت عدم امکان غسل، با دست میت، میت را به ترتیب، بدل از غسل با آب و سدر، غسل با آب و کافور و غسل با آب خالص، تیمم داده و حنوط کنند و –هر چند از روی لباس– کفن کرده و دفن نمایند.[1]

حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

1. در مواردی که غُسل دادن میّت به سبب ترس از انتقال ویروس ممکن نیست، اگر تیمم دادن او توسط انسان زنده ـ هرچند با استفاده از دستکش ـ میسّر باشد، باید همین کار را انجام دهند؛ و اگر تیمم هم میسّر نباشد یا مقامات ذی‌ربط از آن ممانعت کنند، میّت را بدون غُسل و تیمم دفن کنند.
2. در چنین شرایطی حنوط ساقط می‌شود و جایگزینی ندارد.
3. واجب است میّت را با سه پارچه مخصوص کفن کنند هرچند از روی کیسه باشد، و اگر تکفین میّت با تمام آن‌ها میسّر نبود، به مقداری که میسّر است او را کفن کنند مانند اِزار (سرتاسری) که تمام بدن را می‌پوشاند.
4. در صورت عدم امکان دفن بدون تابوت، دفن با تابوت جایز است، ولی در صورت امکان میّت را به پهلوی راست و رو به قبله درون تابوت بخوابانند، همانند زمانی که او را در خاک دفن می‌کنند.
5. در فرض استفتاء (عدم انتقال ویروس در صورت دفن در قبرستان‌های عمومی)، ممانعت از دفن میّت در قبرستان‌های عمومی شهر جایز نیست، و مقامات ذی‌ربط موظفند تسهیل این امر را فراهم کنند. والله العالم.[2]

حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی):

در صورت لزوم، فاضلاب جداگانه ای برای شستشو(ی قربانیان کرونا) تعبیه شود. در صورتی نیز که با فریز کردن یا سایر تمهیدات، امکان تجهیز کامل – هرچند با تأخیر- وجود داشته باشد باید چنین شود. هم‌چنین غسل ترتیبی بر غسل ارتماسی مقدم است و در هر صورت در غسل، لازم نیست دست کشیده شود. در فرض عدم امکان غسل، چنان‌چه امکان تیمم دادنِ بی‌خطر میّت -هر چند با رعایت بیشتر اصول بهداشتی- وجود ندارد، هم میت را با دستکش تیمم دهند و هم اگر مقدور است با استفاده از دست‌های خود میت این کار را انجام دهند. به هر حال تجهیز کامل میت شرعاً لازم است و فقط به مقدار اضطرار می‌توان از آن اغماض کرد.[3]

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

در صورتی‌که از نظر پزشکان متعهّد و متخصّص خطر جدی باشد، لازم است مراسمى؛ از قبیل غسل و مانند آن که سبب آلودگى می‌شود حذف گردد؛ و اگر تیمّم دادن و کفن کردن هرچند از روى پلاستیک اشکالى ایجاد نکند، باید انجام شود؛ و اگر آن‌هم ایجاد خطر می‌کند، باید به نماز سریع و ساده قناعت گردد.[4]

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی):

تاحد ممكن باید غسل و كفن صورت گیرد و حتماً نماز خوانده شود.[5]

حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):

با توجه به توضیحات کارشناسان بهداشتی و پزشکان، امکان غسل دادن فوت‌شدگان بر اثر کرونا، با رعایت ضوابط بهداشتی و استفاده از تجهیزات ایمنی وجود دارد؛ بنابراین غسل میت در این موارد همچنان واجب است.[6]

[1]. خبرگزاری فارس، «مرور فتاوای مراجع تقلید درباره کرونا»؛ خبرگزاری رسمی حوزه، «نظر رهبر انقلاب درباره غسل، کفن و نماز میت بر اثر کرونا».

[2]. سایت رسمی دفتر مرجع عالی‌قدر آقای سید علی حسینی سیستانی (مُدّ ظلّه الشریف).

[3]. پايگاه اطلاع رساني دفتر مرجع عالی‌قدر حضرت آيت الله العظمي شبيري زنجاني (دام ظلّه العالي).

[4]. پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (دام ظله الشریف).

[5]. دفتر حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی).

[6]. پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته).