علم امام علی (علیه السلام)

اعلمیت امیر المؤمنین علی (ع) مسأله­ای است که مثل روز روشن است و همه به آن اعتراف کرده­اند. شیعه و سنی روایت کرده­اند که رسول خدا فرمود: «من شهر علم هستم و علی دروازۀ آن است»[1] عمر بارها گفت که اگر علی نبود عمر هلاک می شد.[2]

فخر رازی از بزرگان اهل تسنن دربارۀ علم امیر­المؤمنین (ع) چنین می­آورد: علی در همه علوم سر آمد است و همۀ علما در همۀ علوم شاگرد او هستند در علم تفسیر همه شاگرد عبد­الله بن عباس و او شاگرد علی بود در علم کلام هیچ خلافی نیست که آغازگر این علم علی بود و علی استاد جهانیان بعد از پیامبر اکرم است.[3] بنابراین آن چه در منابع شیعه و سنی روایت شده است که علی (ع) مقداد را نزد پیامبر فرستاد تا حکم «مذی» را از ایشان بپرسد،[4] هیچ منافاتی با علم گستردۀ ایشان ندارد؛ زیرا: اولاٌ:  پیامبر اکرم(ص) یکی از منابع علم امام علی و سایر ائمه(ع) است.

ثانیا: فرستادن مقداد برای پرسش از پیامبر (ص) دلیل بر ندانستن علی (ع) نیست؛ چون احتمال­های دیگری نیز وجود دارد؛ مثل این که به مردم و مسلمانان بفهماند که علم او از پیامبر (ص) است و غیر گفته او نمی گوید.

در این جا احتمال دیگری نیز وجود دارد و آن این که: امام (ع) تلاش می کرد تا به مردم بیاموزد که در زمان پیامبر(ص) جهت حفظ قداست و جایگاه و مرجعیت علمی آن حضرت باید به او مراجعه نمود نه دیگران.

[1]. هندی، متقی، کنز العمال، ج 13،ص 148، مؤسسة الرسالة، بیروت،  1409؛ سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، ج 1، ص 415، دار الفکر، بیروت، 1401؛ و منابع دیگر.

[2]. امینی، محمد حسین، الغدیر، ج 6، ص 93، دار الکتاب العربی، بیروت، بی تا؛ ایجی، المواقف، ج 3، ص 627،  چاپ اول، دار الجیل، بیروت، 1417؛ ابن عبد البر، الاستیعاب، ج 3، ص 1103، چاپ اول، دار الجیل، بیروت، 1412؛ و بسیاری از منابع دیگر.

[3]. الاربعین فی اصول الدین ، ص 465.

.[4] محقق حلی، المعتبر، ج 1، ص 115، مؤسسة سید الشهداء، قم، 1364ش؛ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ج 1، ص 54، چاپ اول، مؤسسه آل البیت، قم، 1414ق؛ ابن حجر، فتح الباری، ج 1، ص 325، چاپ دوم، دار المعرفة، بیروت، بی تا.