شاگردان ابن سینا

حاصل زندگى نابغه دوران، ابن سینا، تربيت شاگردان دانشمند و حکیمی بود که هر يک به سهم خود انديشه‌‏ها و افکار استاد را، به شرق و غرب عالم، گسترش دادند.[1] در ذیل به معرفی بعضی از آن‌ها پرداخته می‌شود:

1. ابو عبید‌اللّه عبد الواحد بن محمّد جوزجانى: حکیم فاضل، ابوعبید جوزجانی، از سال ۴۰۳ هجری تا هنگام مرگ ابن سینا پیوسته در خدمت او بوده‌ و پس از مرگ او، به گردآوری و تألیف آثار او پرداخت. تبحر او در ریاضیات بود.[2] او در سال  ۴٣٨ قمرى وفات يافت و نزد استاد خود دفن شد. [3]

2. ابو عبداللّه محمد بن احمد معصومى: معصومی شخصیتی است که ابن سينا درباره او گفته: ابو عبداللّه از براى من به منزلۀ ارسطاطاليس (ارسطو) است براى افلاطون. وى همان کسى است که ابن سينا «رسالۀ عشق» را به نام او نوشت.[4] وقتی نزاع علمی بوعلی سینا و ابوریحان بیرونی بر اثر برخی گفتارهای ابوریحان منقطع شد، معصومی ادامهٔ بحث با ابوریحان را به عهده گرفت. مطالب معصومی به همراه جواب‌های ابن سینا و سؤالات و ردهای ابو ریحان، در کتابی به نام «اسئلة و اجوبة» در ایران و لبنان چاپ شده است.[5]

3. ابو الحسن بهمنیار بن مرزبان: فیلسوف مشهور و شاگرد بسیار معروف ابن سینا است که برخی از آثار او؛ مانند «التحصیل» در دست است. شهید مطهری درباره وی می گوید: بهمنيار هر چند چون تحت الشعاع استادش بو على قرار گرفته است جلوه زيادى ندارد، اما محققان اعتراف دارند كه وى در حكمت راسخ بوده است. كتاب «التحصيل» وی، به عقيده من، براى تدريس فلسفه مشاء در ميان كتب موجود بهترين كتاب است. از شفا مختصرتر، و از نجاة مفصل‌تر و از اشارات جامع‌تر است.[6]

4. ابومنصور حسين‌ بن‌ طاهر بن‌ زيله: رياضى‌دان‌، موسيقى‌شناس‌ و فيلسوف‌ ايرانى‌. وی‌ در اصفهان‌ زاده‌ شد. ابن‌ زيله‌ به‌ سبب‌ شاگردی در محضر ابوعلى‌ سينا و به‌ لحاظ موسيقى‌دانى‌ و نيز رساله‌ای که‌ در اين‌ علم‌ نوشته‌، شهرت‌ يافته‌ است‌. هر يک از شاگردان‌ ابن سینا در مجلس‌ درس‌ او، قسمتى‌ از مصنفات‌ استاد را مى‌خواندند. خواندن‌ «اشارات»‌ با ابن‌ زيله‌ بود. ابوعلى‌ در يکى‌ از نامه‌های‌ خود از ابن‌ زيله‌ با عنوان‌ «الشيخ‌ الفاضل‌» و يکى‌ از دو نفری ياد مى‌کند که‌ جز آنان‌ کسى‌ را توان‌ درک‌ حقايق‌ کتاب‌ «الإشارات‌ و التنبيهات»‌ نيست.‌ پرسش‌های ابن‌ زيله‌ و هم‌رديفش‌ بهمنيار، از استادشان‌ ابن‌ سينا و پاسخ‌هايى‌ که‌ وی بدانها داده‌، يکى‌ از موجبات‌ پديد آمدن‌ کتاب‌ «المباحثات‌« بوده‌ است.[7]

5. ابو الحسن على نسائى: شیخ علی نسائی خراسانی یکی دیگر از شاگردان ابن سینا که ناصر خسرو هم در سفرنامه اش از وی نام می‌برد.[8] او رياضى دان بود و نقل شده که ابن سینا به خانه او رفته است.[9]