کپی شد
سال‌های پایانی حیات امام علی (علیه السلام)
سال‌های پایانی حیات با برکت و شریف امیرالمؤمنین (علیه السلام) برابر است با دوران خلافت ظاهری آن حضرت که بنا بر نقل یعقوبی چهار سال و ده ماه[1] به طول انجامید. بعد از قتل عثمان، مردم در ذی الحجه سال 35 و در مسجد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) با آن حضرت به عنوان خلیفه بیعت کردند.[2]
امام علی (علیه السلام) در مدت کوتاه حکومت خود با سه نبرد سخت و سهمگین روبرو شد که در تاریخ اسلام از جهاتى بى سابقه است:
در نبرد نخست، طرف مقابل، پیمان شکنانى؛ مانند طلحه وزبیر بودند که حیثیت عایشه را، که حیثیت رسول اکرم (صلى الله علیه وآله) بود، به بازى گرفته و همراه وی، نبرد خونینى به راه انداختند و سرانجام سرکوب شدند.
در نبرد دوّم، طرف مخالف، معاویه فرزند ابوسفیان بود که انتقام و خون‌خواهى عثمان را دستاویز قرار داد و با یاغی‌گرى به مخالفت با حکومت مرکزى و امام منصوص و برگزیده از طرف خدا و برگزیده مهاجران و انصار برخاست و از جاده حق و عدالت منحرف شد.
در نبرد سوّم، طرف جنگ، یاران دیرینه امام (علیه السلام) بودند که از کثرت عبادت، پیشانی‌هایشان پینه بسته بود و آهنگ تلاوت قرآن آنان در همه جا مى پیچید، ولی جهل و حماقت و گمراهی شان آنها را به رویارویی با امامشان کشاند.
این گروه‌هاى سه گانه در تاریخ اسلام به نام‌هاى «ناکثین» (پیمان شکنان)، «قاسطین» (ستمگران و متجاوزان از خطّ حق) و «مارقین» (گمراهان و از دین بیرون رفتگان) معروف شده‌اند. سابقه این نام‌گذارى مربوط به عصر پیامبر گرامى (صلى الله علیه وآله و سلم) است. آن حضرت خود از این سه گروه چنین توصیفى کرده و به امام على (علیه السلام) و دیگران یاد آور شده بود که على (علیه السلام) با این سه گروه نبرد خواهد کرد. این سخن پیامبر (صلى الله علیه و آله) یکى از مَلاحم و خبرهاى غیبى او است که محدّثان اسلامى در کتاب‌هاى حدیث به مناسبت‌هاى مختلف از آن یاد کرده اند[3] که به عنوان نمونه، یکى از آنها را یادآور مى شویم:
امام على (علیه السلام) از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نقل می کند که فرمود: «در آینده ای نزدیک تو با سه گروه؛ ناکثین، قاسطین و مارقین، جنگ خواهی کرد، به تعداد هر نفر از ایشان كه با تو نبرد مىكنند، صد هزار از پیروان خود را در قیامت شفاعت خواهى كرد …».[4]
[1]. یعقوبى، احمد بن أبى یعقوب، تاریخ الیعقوبى، ج 2، ص 213.
[2]. ابن طولون حنفی، شمس الدين محمد بن علی، الأئمة الاثنا عشر، محقق: المنجد، صلاح الدین، ص 56.
[3]. سبحانى، جعفر، فروغ ولايت (تاريخ تحليلى زندگانى اميرمؤمنان على عليه السلام)، ص 686 و 687.
[4]. صدوق، محمد بن على، الخصال، محقق/ مصحح: غفارى، على اکبر، ج ۲، ص ۵۷۳ و ۵۷۴.