روش معرفتی فرقه بابیه

آن چه که از مجموع زندگی علی محمد باب و تاریخ بابیه بر می آید، این است که روش معرفتی این فرقه، توجه به امور باطنی و عرفانی متأثر از مکتب شیخیه است. به تصريح «فاضل مازندرانى» در توصیف باب: «(وی) در محضر سيد رشتى، مسائل عرفانى و تفسير و تأويل احاديث و آيات از طريق اثنا عشرى و عرفان‌هاى مربوط به شيخ‏ احسائى را بسيار شنيدند، و به فقه امامى از روش آنان ورود نمودند، و چنانچه از آثارشان مستفاد مى‏گردد در مطالب و مآرب شيخ و سيد، بيش از همه امور ديگر وارد شدند و به آن مكتب نزديک‏تر بودند».[1]

على محمد شيرازى در سال 1257 قمری که به شیراز بازگشت و به وقت فرصت، مطالعه کتب دینى را فراموش نمى‏کرد، معترف است كه: «و لقد طالعت سنابرق جعفر العلوى و شاهدت بواطن آياتها…؛ کتاب سنابرق، اثر سید جعفر علوى (مشهور به کشفى)[2] را خواندم و باطن آیاتش را مشاهده کردم».[3]

او وقتی نسبت به آثار کشفی این گونه است، نسبت به شيخ احمد و سيد كاظم، با چه توجهى مى‏نگريسته است.[4]

[1]. فاضل مازندرانی، میرزا اسدالله، اسرار الآثار خصوصى (نسخه الکترونیکی)، حرف الف، ص 192 و 193.

[2]. سيد جعفر بن ابى اسحق كشفى، از علماى قرن سيزدهم، اديب نحوى، عارف فقيه اصولى، محدث‏مفسر و متكلم عظيم المنزله بوده است. كتاب: «سنابرق» از جمله آثار اوست. نام کامل این کتاب «سنابرق فى شرح البارق من الشرق» است و شرحى عرفانى و فلسفى بر «دعاى رجبيه» است كه در سال 1252 ق به نگارش در آمده است. مرحوم سيد جعفر كشفى در سال 1276 ق در گذشت.

[3]. اشراق خاورى، عبدالحميد، رحيق مختوم، ج 1، ص 489؛ فاضل مازندرانی، میرزا اسدالله، ظهور الحق، ج 3، ص 479.

[4]. نجفى، سيد محمد باقر، بهائيان‏، ص 161 و 162.