دیدگاه شیخیه درباره بدن پیامبر و اهل بیت (علیهم السلام) در قبر

شیخیه، قائل است به این که، بدن دنیوی پیامبر و اهل بیت (علیهم السلام) در قبر متلاشی و تجزیه می‌شود؛ همان‌طور که بدن دیگر انسان‌های معمولی در قبر پوسیده می‌شود و می‌گویند که این بدن دنیوی را، خداوند در اختیار پیامبر و اهل بیت (علیهم السلام) گذاشته است، تا ما انسان‌ها بتوانیم با آنها ارتباط برقرار کنیم.

محمد کریمخان کرمانی می‌گوید: «بعد از وفات و ملحق شدن هر وصیی به نبی خود پس چون‌‌ این لباس را خلع کنند، باز از ادراک خلایق بیرون روند و آن لباس (جسم امام) در قبر می‌ماند و متفرق می‌شود و به اصول خود بر می‌گردد».[1]

احسائی و دیگر رهبران شیخیه، در توجیه روایاتی که در خصوص سالم ماندن بدن پیامبر و اهل بیت (علیهم السلام) در قبر وارد شده‌اند، به بدن هورقلیایی متوسل شده‌اند، کما این که در بحث معاد، حشر، حیات امام زمان، رجعت، معراج و دیگر مباحث اعتقادی به هورقلیا متوسل شده‌اند.[2] شیخیه می‌گویند که مراد این دسته از روایات، که بیانگر سالم ماندن بدن پیامبر و اهل بیت (علیهم السلام) در قبر هستند، آن است که بدن هورقلیایی پیامبر و اهل بیت (علیهم السلام) در قبر متلاشی نمی‌شود؛ اما این بدن دنیوی آنها در قبر متلاشی می‌شود.[3]

بر اساس مبنایی كه احسایی درباره‌ جسم و جسد، اختیار كرد، می‌گوید حكم تباهی كالبد در قبر، درباره‌ پیامبر (صلی الله علیه و آله) و امامان (علیهم‌ السلام) نیز صادق است، اما این كالبد، از جسم اصلی ایشان كه در غایت لطافت است، جدا است و امری است عارضی كه دیدار و استفاده‌ خلق را از ایشان امكان‌پذیر ساخته است. زمانی كه خداوند در ابقای صورت ملموس آنان، مصلحتی ببیند، قالب خاكی با مرگ تجزیه می‌شود و از میان می‌رود. پس اگر در احادیث از بقای اجساد امامان (علیهم‌السلام) در قبر سخن رفته است، مقصود جسدی است بدون صورت عنصری، یعنی همان جسد هور قلیایی كه این جسد تنها برای امامان دیگر قابل مشاهده است.[4]

احسایی می گوید: «انسان دارای دو جسد و دو جسم است: اما جسد اول از عناصر زمانی تشکیل شده…جسد دوم باقی و همیشگی است و این جسد همان طینت است که انسان از آن آفریده شده، وقتی که زمین جسد عنصری را خاک کرد و بین اعضای آن جدایی افکند، هر جزء آن به جایگاه خود بر می گردد، هوا به هوا ملحق می شود، آب به کره آب ملحق می شود، خاک به خاک ملحق می شود و آن بدن اصلی باقی می ماند و روز قیامت همین جسد خارج خواهد شد و به بهشت یا جهنم خواهد رفت. این جسد از عالم هورقلیا می باشد و در عالم قبر قابل رؤیت نیست… و آن چه که از اهل بیت (علیهم السلام) وارد شده که «اجساد آنها الان به آسمان برده شده و امام حسین (علیه السلام) اگر در ابتدای بدن شریفش، نبش قبر می شد، دیده می شد ولی الان معلق به عرش است و به زوار خود نگاه می کند…»، این روایات حمل می شود بر مفارقت اجساد عنصری بشری آنها نسبت به اجساد اصلی که چشمان اهل دنیا آن را درک نمی کند».[5]

[1]. کرمانی، محمد کریمخان، رساله در جواب سؤالات محمد صادق کرمانی، ص ۴۳.

[2]. در خصوص هورقلیا می‌توانید به کتاب ها و مقالاتی که در این خصوص نوشته شده است مراجعه کنید. به عنوان نمونه ر.ک: مقالۀ هورقلیا، محمد معین، مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شمارۀ ۳، فروردین ۱۳۳۳ش؛ مقالۀ هورقلیا در نزد سهروردی، بابک علیخانی، مجلۀ جاویدان خرد، شمارۀ ۳، تابستان ۱۳۸۹ ش؛ مقالۀ مظاهر عالم هورقلیا در فلسفه اشراق و مکتب شیخیه، فریده محرمی و سید عباس ذهبی، فصلنامۀ اندیشۀ دینی، شمارۀ ۳۵، تابستان ۱۳۸۹ ش.

[3]. احسائی، احمد بن زین الدین، شرح زیارت جامعۀ کبیره، ج ۳، ص ۱۲۷ – ۱۲۹.

[4]. همان.

[5]. همان، ج 4، ص 26 – 29.