کپی شد
دوره اول: زمینه‌های شکل‌گیری حکومت صفویه (650 – 907 قمری)
دوران صفویه یکی از شگفت‌انگیز‌ترین دوره‌های تاریخ ایران است. شکل‌گیری این سلسله در قالب یک دولت منسجم مذهبی – سیاسی، از طولانی‌ترین و پرجاذبه‌ترین فصول تاریخ ایران و اسلام است؛ برای این‌که حاکمان و پیروان این حکومت، در مدت نُه قرن تلاش و مبارزه توانستند دولتی تشکیل دهند که باعث تجدید هویت ایرانی اسلامی گردید. در بررسی حکومت‌ها، پرداختن به زمینه‌ها و عناصر مهم شکل‌گیری آنها، از مسائل مهم به شمار می‌آید. در مورد حکومت صفویه و بررسی ساختار آن، گذشته از عناصر مذهبی-سیاسی- اجتماعی که تأثیر به‌سزایی در شکل‌گیری آن داشتند، عوامل دیگری نیز مؤثر بوده است: شاخصه‌هایی؛ چون خاستگاه اولیه رهبران صفوی، اصل و نسب و شجره خانوادگی آنان، سیر تحولی رهبران از ابتدای شکل‌گیری تا رسمیت یافتن حکومت، و بررسی اوضاع حاکمان و دولت‌های معاصر آن دوره (650 تا 907 قمری)، همه از مواردی است که در بررسی زمینه‌های شکل‌گیری دولت صفویه مؤثر بوده است.
مراحل تحولی قدرت مذهبی – سیاسی رهبران صفوی تا رسمی‌شدن حکومت را می‌توان در موارد ذیل خلاصه نمود:
مرحله اول: زمینه‌های شکل‌گیری گروه طریقت صفوی (از زمان شیخ صفی الدین تا شیخ صدر الدین)؛
مرحله دوم: تثبیت و استواری طریقت صفوی و گستردگی دایره نفوذ آن (از شیخ صدر الدین تا سلطان جنید)؛
مرحله سوم: ایجاد تحول و دگرگونی در طریقت صفوی و تغییر از یک گروه صرفاً مذهبی به نیروی مذهبی – سیاسی (از سلطان جنید تا سلطان حیدر)؛
مرحله چهارم: دوره فترت موقت یا مقدمه حکومت رسمی (از فرزندان سلطان حیدر تا اسماعیل اول).[1]
[1]. برگرفته از: دانشنامه رشد، «صفویه».