دوران ضعف و انحطاط حکومت عثمانی

مورخان، مرگ سلطان سلیمان قانونی (20 صفر 975ق/5 سپتامبر 1566م) را نقطه عطفی در تاریخ عثمانی و سرآغاز فرایند انحطاط تدریجی این حکومت می‌دانند.[1] پس از مرگ سلیمان، امپراتوری عثمانی در سراشیب زوال گام نهاد. سلاطین ناتوان، یکی پس از دیگری بر تخت فرمانروایی نشستند و امپراتوری عثمانی در جنگ‌های زمینی و دریایی چندی، به سختی شکست خورد. از ۱۵۶۶ تا ۱۷۱۸ میلادی، امپراتوری عثمانی، سیزده سلطان به خود دید که از آنان تنها سلطان مراد چهارم (۱۶۲۳- ۱۶۴۰) و سلطان مصطفای دوم (۱۶۹۵- ۱۷۰۳)‌، اندکی شایستگی داشتند. یکی از سلاطین کشته شد و دیگری از سلطنت بر افتاد. سلیم دوم (۱۵۶۶-۱۵۷۴) می‌گسار بود و فرزند او مراد سوم (۱۵۷۴- ۱۵۹۵)، پنج تن از برادرانش را خفه کرد و بیست سال از عمر خویش را در حرم‌سرا سپری کرد. سلطان محمد سوم (۱۵۹۵- ۱۶۰۳) نیز نوزده تن از برادرانش را از بین برد.[2] دسیسه‌های درباریان، تحرکات زنان و خواجگان حرم‌سرا، و تباهی دستگاه دولت ثبات سیاسی و اقتصادی را از میان برده بود. شورش‌هایی که هم مسلمانان و هم مسیحیان در آن‌ها شرکت می‌جستند فزونی یافته بود. شیرازه دستگاه اداری عثمانی از هم گسیخته و سران دولت پا در گلیم یکدیگر نهاده بودند.[3] دولت عثمانی، سرانجام در سال 1922 میلادی، از جغرافیای سیاسی جهان حذف گردید.

[1]. شهبازی، عبدالله، «علل انحطاط و فروپاشی عثمانی»، تاریخ معاصر ایران، سال 4،  شماره 24، ص 49 – 51؛ پروند، شادان، و سبحانی، زهرا، زمینه شناخت جامعه و فرهنگ ترکیه، ص ۴۴.

[2]. ویکی فقه، «دولت عثمانی».

[3]. سینیج، وین وو، تاریخ امپراطوری عثمانی، ترجمه: آذری، سهیل، ج ۶، ص 85 و 86.