کپی شد
تعریف دين
معنای لغوی دین، انقیاد، خضوع، پیروی، اطاعت، تسلیم و پاداش است. امّا معنای اصطلاحی آن، مجموعه عقاید، اخلاق، قوانین و مقرراتی است که برای اداره امور جامعه انسانی و پرورش انسان ها باشد.
در تفسير «دين»، آرا و مطالب گوناگونى از سوى غربيان مطرح شده است. «جان هيك» در كتاب «فلسفه دين» تعاريف گوناگونى از ديدگاه هاى مختلف درباره دين نقل مىكند:
أ ) تعريف روانشناختى: «دين احساسات، اعمال و تجربيات افراد در هنگام تنهايى، آن گاه كه خود را در برابر هر آنچه كه الهى مىنامند، مىيابند». (ويليام جيمز)
ب) تعريف جامعه شناختى: «مجموعهاى از باورها، اعمال، شعاير و نهادهاى دينى كه افراد بشر در جوامع مختلف بنا كردهاند». (تالكوت پارسونز)
ج) تعريف طبيعت گرايانه: «مجموعهاى از اوامر و نواهى كه مانع عملكرد آزاد استعدادهاى ما مىشود». (اس. رايناخ) و همان رويكرد با همدلى بيشتر: « دين همان اخلاق است كه احساس و عاطفه به آن تعالى، گرما و روشنى بخشيده است». (ماتيو آرنولد)
د) تعاريف دينى، مانند: «دين اعتراف به اين حقيقت است كه كليه موجودات تجليّات نيرويى هستند كه فراتر از علم و معرفت ماست». (هربرت اسپنسر)[1]
تنوع اين تفسيرها به گونهاى است كه انديشمندان مغرب زمين را وادار كرده تا اعتراف كنند: «اصطلاح دين داراى يك معناى واحدی كه مورد قبول همه باشد، نيست. بلكه پديدارهاى متعدد فراوانى تحت نام دين گرد مىآيند كه به گونهاى با هم ارتباط دارند. ارتباطى كه لودويك ويتگنشتاين آن را شباهت خانوادگى[2] مىنامد».[3]
در تعابير قرآنى «دين» در معنای اصطلاحی به دو معنا استعمال شده است:
1 – هر گونه اعتقاد به قدرت غيبى، چه حق باشد و چه باطل: «لكم دينكم ولى دين».[4]
2 – خصوص اديان الاهى: «ان الدين عندالله الاسلام».[5]
در تعريف دين، توجه ما به همان استعمال دوم لفظ «دين» است، كه خاص اديان الاهى و داراى سطوح و مراحل مختلفى، مانند دين نفس الامرى و دين مرسل، است.[6]
منابع برای مطالعه بيشتر:
مهدى هادوى تهرانى، ولايت و ديانت، مؤسسه فرهنگى خانه خرد، قم، چاپ دوم، 1380.
[1]. ر.ك: جان هيك، فلسفه دين، ص 23 – 22 ترجمهى بهرام راد، ويراسته بهاء الدينى خرّمشاهى، انتشارات بين المللى الهدى، تهران، 1372.
[2]. Family Resemblance
[3]. جان هيك، فلسفه دين، صص 24 – 23.
[4]. دين شما براى خودتان، و دينِ من براى خودم. كافرون، 6.
[5]. در حقيقت، دين نزد خدا همان اسلام است. آل عمران، 19.
[6]. ر. نمايه: مراحل دين