تحصیل و تجارب شیخ کلینی

مرحوم کلینی تحصیلات اولیه را نزد پدرش در زادگاه خویش؛ «کلین» گذراند. سپس در همان جا برای کسب علوم بیشتر، نزد بزرگ ترین عالم آن ‌زمان،[1] شاگردی کرد.

شیخ کلینی پس از گذراندن دوران آغازین تحصیل و آشنایی با منابع رجالی و حدیثی، از كلین مهاجرت كرد و وارد ری شد. «ری» در آن زمان شهری بزرگ بود و عقاید و مذاهب گوناگونی در كنار هم و در آرامش كامل در آن جا به حیات خود ادامه می دادند، اما این آرامش، گاه دستخوش حركت های سیاسی می شد. فرقه اسماعیلیه با انگیزه تسلط بر ایران در این نقطه، بیش از سایر فرق و مذاهب، سرمایه‌گذاری كرده بود و به ترویج و تبلیغ تفكر و آراء خود می‌پرداخت؛ از این رو، ری به نقطه برخورد آراء و اندیشه های فرقه اسماعیلیه و مذهب شافعی، حنفی و شیعه تبدیل شده بود. كلینی در این زمان در كنارِ گذراندن تحصیلات خود نه تنها با عقاید و اندیشه‌های دیگر مذاهب و فرقه‌ها آشنا شد. بلكه به ماهیت واقعی بعضی از این فرقه ها كه می رفت تشیع را از مسیر واقعی‌اش خارج كنند پی برد.

وی در این شهر در محضر استادان بزرگی؛ چون «ابوالحسن محمد بن اسدی كوفی»[2] به فراگیری حدیث پرداخت و در نوشتن و بحث و گفتوگو پیرامون احادیث، از خود شایستگی بسزایی نشان داد.

کلینی برای گرد آوری احادیث امامان شیعه (علیهم السلام)، روستاها و شهرهای بی‌شماری را پشت سر نهاد و هر جا محدثی می یافت از او حدیث فرا می گرفت. كوفه یكی از شهرهایی بود كه كلینی به آن قدم نهاد. در آن زمان كوفه یكی از مراكز بزرگ علمی به شمار می ‌رفت و كمتر محدث و یا محققی بود كه در سفرهای خود به آن شهر وارد نشده و از محضر عالمان آن جا استفاده ای نبرده باشد.[3]

كلینی پس از كسب علم و حدیث از ده ها استاد و محدث در شهرها و روستاهای آن زمان، سرانجام به بغداد رسید. او در مسافرت های خویش چنان علم و فضل خود را به نمایش گذاشته و تصویری از شیعه واقعی را در اذهان مردم هر دیار باقی نهاده بود، كه هنگام ورود به بغداد فردی گمنام نبود. شیعیان به او افتخار می كردند و اهل سنت به دیده تحسین به او می نگریستند.[4]

به گفته نجاشی، کلینی در زمان خود پیشوای علمای شیعه و چهره درخشان آنها در ری و موثق ترین آنها در حدیث و ضبط آن بوده است.[5]

[1]. این عالم وارسته؛ «استاد علی بن محمد بن ابراهیم ابان؛ (عُلانِ رازى؛ دایی شیخ کلینی)» بود.

[2]. دوانی، علی، مفاخر اسلام، ج 3، ص 26.

[3]. همان، ج 3، ص 55.

[4]. مدرس، محمد علی، ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیة او اللقب، ج 5، ص 79.

[5]. نجاشى‏، احمد بن على، رجال النجاشي‏، ج 1، ص 378؛ اقتباس از پایگاه اطلاع رسانی حوزه نت.