searchicon

کپی شد

تاثیر شرایط اقلیمی در ادیان

در این باب در تمامی ادیان دو دیدگاه وجود دارد: 1. دیدگاهی که نقش عوامل غیر دینی اعم از آبجکتیو و عینی(عوامل غیر معرفتی مثل عوامل محیطی) یا سوبژکتیو و ذهنی (عوامل معرفتی مثل معتقدات فلسفی) را در پدید آمدن دین پررنگ می سازد؛ یعنی دین گوهری دارد و با حفظ آن گوهر بقیه عناصر که از محیط و … متأثر شده است و دایرۀ آن نیز گسترده است، در محدوده دین نمی گنجند، لذا اگر این دین در جای دیگر یا شرایط دیگری نازل می شد تمام این عناصر تغییر می کرد.

2. دیدگاهی دیگر که نقش این عوامل را در شکل گیری دین به کلی انکار می کند یا کم اهمیت می داند؛ یعنی تمام یا اکثر آن چه را در دین یافت می شود گوهر دین به حساب می آورد به گونه ای که اگر این دین در جای دیگر و با یک فرهنگ دیگری نیز فرستاده می شد، باز هم همین گونه بود که الان است.

طرفداران دیدگاه نخست غالباً از میان روشنفکران سکولار هستند.

جالب است که دیدگاه نخست، حداکثر به نفی حقانیت ادیان و حداقل به طرد دین از جامعه و محصور داشتن آن در حوزه شخصی افراد منجر می شود و دیدگاه افراطی دوم نیز حداکثر به تعطیل فکر و تکفیر هر گونه اندیشه  دینی و حداقل به قشری گرایی و نژادپرستی می انجامد.

درباره دین اسلام نیز این دو دیدگاه وجود دارد. طبق دیدگاه نخست، اسلام یک دین عربی است که بسیاری از احکام آن برگرفته از کتاب تورات (عهد عتیق) می باشد و قرآن کتاب محمد(ص) است نه کتاب خدا، بنابراین قرآن را قرآن محمدی می نامند و معتقدند قرآن حاشیه ای بر متن جامعه عربستان قرن هفتم میلادی است.

طبق دیدگاه دوم نیز که جنبه افراطی دارد ما تنها به ظواهر مکلفیم و نبایستی در دین به نحوی فردی بیاندیشیم و راه نجات فقط در تقلید ظواهر است و اقتضائات محیطی و زمانی هیچ تأثیری در دین ندارد و همگی اموری جزمی هستند که باید مورد تقلید قرار گیرند. در این دیدگاه حتی تقلید از عربیت و سنت های قومی که ارتباطی به دین ندارد هم جزو محسنات و گاه ضروریات محسوب می شوند.
De fleste scripts investerer i dag stærkt ud over de administrative omkostninger, fordi de Og sådanne metoder skal https://denmarkrx.com/viagra-super-active-uden-recept.html være dårlige med ekstrem forsigtighed, hvis biologernes underliggende vanskeligheder står på spil. arbejder for tålmodighed, ikke ledere, for hæren.
[1]

از نظر ما هر دو دیدگاه دچار افراط و تفریط هستند و از مسیر حق و عدالت منحرف شده اند. دیدگاه درست، دیدگاه میانه ای است که از جاده معرفت دینی می گذرد. مطمئناً شرایط زمانی و مکانی و معرفتی مردم هرعصری در نحوۀ بیان و تبلیغ و ارشاد پیام الاهی از جانب پیامبر آن قوم اثرگذار است، اما این اثر گذاری در حد تغییر محتوای پیام نیست. مسلماً هر پیامبری به زبان قوم خویش و در حد فهم آنان سخن گفته است و این واقعیت نباید منجر شود تا ما نتیجه بگیریم که فهم پیامبر برای خودش یا حداکثر قوم و قبیله اش حجت است یا این که برعکس گرفتار یک نژادپرستی عربی و تقلیدی و ناآگانه از پیامبر شویم.

بر این اساس اگر پيغمبري در بين مردمي كه به زبان عبري صحبت مي‌كنند، به پيامبري مبعوث شود بايد با آنها عبري سخن بگويد تا سخن او را بفهمند. از سوي ديگر، بايد براي تمثيل و توضيح پيام خود از مفاهيمي بهره بگيرد كه آنها مي‌توانند درك كنند. پس حقيقت تاريخي زمانه‌اي كه در آن به پيامبري برگزيده شده است، در زبان قالب و محتواي پيام او تأثير مي‌گذارد و به اين ترتيب عناصر موقعيتي در كنار عناصر ثابت در دين ظهور پيدا مي‌كنند. با این وصف، اگر پيامبر اكرم(ص) در يك سرزمين انگليسي زبان به پيغمبري مبعوث مي‌شد، بي‌شك قرآن به زبان انگليسي نازل مي‌گشت و اگر در آن سرزمين به جاي شتر، مردم با پنگوئن سر و كار داشتند، به جاي اشاره به شگفتي‌هاي خلقت شتر، شاید به حیوان دیگر در آن منطقه که دارای شگفتی های آفرينش بود به آن اشاره مي‌شد.

اما اين امر باعث نمي‌شود كه مطالب قرآن قداست و ارزش خود را از كف بدهد؛ زيرا اولاً اين تفاوت‌ها اگر پيدا مي‌شد، فقط به حوزه عناصر موقعيتي كه با پوسته زندگي انساني ارتباط دارند، مربوط مي‌شد و به ساحت عناصر ثابت كه ناظر به هويت آدمي هستند، سرايت پيدا نمي‌كرد. به ديگر سخن، پيام جاودان دين خاتم در هر زمان و مكان يكسان است، هر چند ممكن است اگر در زمان و مكان ديگري ظهور پيدا مي‌كرد، زبان و قالب و محتواي آن در بخش موقعيتي دستخوش تغيير مي‌شد.[2]

و از همین باب است توصیف بهشت و جهنم در قرآن. توضیح اینکه، عناصری که در تصاویر ارائه شده از بهشت و جهنم ارائه شده در تطابق با فطرت انسانی بوده و تمثل معانی و حقایق و تجسم اعمال محسوب می شوند؛ یعنی از نظر زیبایی شناختی، زیبایی های وصف شده در بهشت با روح و فطرت انسان گره خورده است و همگان خواهان او هستند و اساساً در بهشت هر آنچه را انسان طلب کند برایش فراهم است.[3] بله ممکن است بیان برخی خصوصیات و تأکید بر آن ها، متأثر از محیط مخاطبین باشد که این هم امری طبیعی محسوب می شود. لذا باید بین این دو نکته ظریف تمایز قائل شد.

از طرفی می دانیم که  محل نزول قرآن طبق نص قرآن و روایاتِ حضرات معصومین (ع)، ذهن یا عقل پیامبر نبوده، تا عوامل سوبژکتیوی و معرفتی (ذهنیت پیامبر) در خلق آن تأثیر ذاتی داشته باشد، بلکه «قلب» ایشان محل نزول کلام حق بوده است که محل دریافت حقایق امور است.

برای مطالعه بیشتر در این زمینه می توانید به نمایه های زیر هم مراجعه کنید:

2660 (سایت اسلام کوئست: 3067)، 426 (سایت اسلام کوئست: 446)، 7312 (سایت اسلام کوئست: 8229)، 2946 (سایت اسلام کوئست: 3175).



[1]. علمای اخباری و آثاری که نگاشته اند، در راستای این دیدگاه فهمیده می شوند.

[2]. اقتباس از جواب 2946 (سایت اسلام کوئست: 3175).

[3]. قرآن می فرماید: «يُطافُ عَلَيْهِمْ بِصِحافٍ مِنْ ذَهَبٍ وَ أَكْوابٍ وَ فيها ما تَشْتَهيهِ الْأَنْفُسُ وَ تَلَذُّ الْأَعْيُنُ وَ أَنْتُمْ فيها خالِدُونَ»

زخرف، 71.