بنیان‌گذار اهل حدیث (احمد بن حنبل)

نظر به این که سلفیه بر این باورند که تمام یا عمده آرايشان را از احمد بن حنبل اتخاذ نمودند و او را احيا‌كننده عقيده سلف می‌دانند؛[1] لذا می‌توان وی را بنیان‌گذار اهل حدیث نامید.

عمده‌ترین رؤسا و احياكنندگان سلفی‌گرى؛ احمد بن حنبل شيبانى (م241ق) صاحب كتاب حديثى به نام «المسند» و مؤسس فقه حنبلى است.[2] ظهور احمد بن حنبل، يكى از نقاط عطف جريان فكرى و تاريخ پيدايش سلفیه است، كه به ظهور اهل حديث منجر شد. اين گروه خود را پيروان اصلى و انحصارى سنت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دانسته و خويش را اهل سنت و اهل نجات ناميدند[3] و حديث «الاِعْتِصامُ بِالسُّنَّةِ نَجاةٌ»[4] را مبناى فكرى و عمل خويش قرار دادند.[5]

احمد بن حنبل كه بيش از ديگران به ظواهر كتاب و سنت، چه در اصول و چه در فروع، تأكيد داشت، به عنوان پيشواى اهل حديث خوانده شد و «مسند» او به عنوان مرجع فكرى در مسائل اعتقادى و رساله عملى در احكام فقهى و عبادى مورد پذيرش قرار گرفت.‏ وی هم‌چنین در زمینه اعتقادات نیز به طرح اصولی پرداخت که به عنوان اصول اهل سنت و جماعت پذیرفته شد.[6]

[1]. «و كانوا من الحنابلة، و زعموا أن جملة آرائهم تنتهي الى الإمام أحمد بن حنبل الذي أحيى عقيدة السلف»‏. کثیری، سید محمد، السلفية بين أهل السنة و الإمامية، ص 38.

[2]. همان، ص 33 و 38.

[3]. بغدادى‏، عبد القاهر، ‏الفرق بين الفرق و بيان الفرقة الناجية منهم‏، ص 5.

[4]. دارمی، سنن الدارمی، ص 123؛ اصفهانی، ابو نعیم احمد بن عبدالله، حلية الأولياء و طبقات الأصفياء، ج 3، ص 369.

[5]. بشيربادي، جمال بن أحمد، الآثار الواردة عن أئمة السنة فى ابواب الاعتقاد من كتاب «سير أعلام النبلاء» للإمام الذهبی، ص 119.

[6]. ر.ک: تركي، عبدالله بن عبدالمحسن بن عبدالرحمن، مجمل اعتقاد ائمة السلف اهل الحدیث، ص 24 – 30؛ برگرفته از: رضاپور، عبدالرحیم، رساله دکترا: شرک از نگاه امامیه و اهل حدیث تا ظهور ابن تیمیه، دانشگاه ادیان و مذاهب، 1397.