ارتباط با خدا در سیره آیت الله کوهستانی

از فرازهای برجسته و درخور عنایت در سیره عملی آیت الله کوهستانی، توجه فوق العاده ایشان به مسأله عبادت و نیایش در بارگاه باری‌تعالی است. آیت الله کوهستانی از عارفانی بود که از عمق جانش خدا را شناخته و باور کرده بود و در پرتو این خداباوری همواره به یاد خدا بود، به غیر او توجه نمی‌کرد و همیشه مشغول ذکر بود. ایشان غفلت نداشت، اهل راز و نیاز و مناجات شبانه بود و با قرآن و دعا، به ویژه صحیفه سجادیه انس فراوان داشت. بسیاری از دعاهای مفاتیح و صحیفه را از حفظ داشت و روزها نزدیک غروب، برخی از دعاهای صحیفه سجّادیه را زمزمه می‌کرد.[1]

یکی از شاگردان ایشان نقل می‌کند: روزی در محضر استاد افتخار حضور داشتم، صحبت از لذت و شیرینی عبادت و ارتباط با حق به میان آمد، آیت الله ضمن بیانات مفید و دل‌نشین فرمودند: «حال خوش و شیرینی که من در عبادت و ارتباط با خدا دارم، به حدی است که اگر دولت وقت به من بگوید: آقا شیخ محمد اگر پنجاه سال حکومت بلا معارض پهنه فلان کشور را به تو واگذار کنیم، آیا حاضری یک لحظه از حال خوشی که با خدا داری به ما تفویض کنی؟ خدا گواه است که حاضر نیستم حتی به کمتر از آنی، حالات باطنی خود را با چنان قدرت و مکنت معاوضه کنم».[2]

اهتمام به نماز و نافله

نماز در زندگی آیت الله کوهستانی جایگاه ویژه‌ای داشت. ایشان همواره نماز را در اول وقت آن به جای می‌آورد. یکی از شاگردان وی می‌گوید: روزی با یکی از طلاب مشغول مباحثه بودیم و آقا در حسینیه مشغول تدریس بود، همین که صدای اذان ظهر را شنید، کتاب را بست و فرمود: «بابا‌جان من دیگر نمی‌توانم درس بگویم، باید بروم نماز».[3] وی با خشوع و خضوع تمام، نماز را اقامه می‌کرد و در نماز آن چنان غرق در معبود می‌شد که از خود بیگانه بود و سکون و آرامش، حضور قلب و خدابینی او در نماز، آوازه همگان به ویژه خواص بود.

ایشان بر تعقیبات و نوافل مستحب، مواظبت تام داشت و عقب نمازها، بیشتر تعقیبات مشترکه و مختصه را می‌خواند؛ از این رو در هر نماز برنامه عبادی‌شان، بیش‌تر از یک ساعت به طول می‌انجامید و این روش همیشگی ایشان در نماز بود، حتی در زمستان‌ها که مسجد گرمای کافی نداشت و برای اکثر نمازگزاران غیر قابل تحمل بود، برنامه عبادی ایشان تغییر نمی‌کرد».[4]

سیره ایشان در ماه رمضان

ایام ماه مبارک رمضان نیز دعاها و اذکار و نوافل ایشان تغییر نمی‌کرد، حتی در تابستان که هوا بسیار گرم و روزها بلند بود، از عبادتشان کاسته نمی‌شد. نماز مغرب و عشا را قبل از افطار اقامه می‌فرمود و مشغول تعقیبات می‌گردید، پس از گذشت حدود یک ساعت از شب، عصا‌زنان به طرف منزل حرکت می‌کرد.

شب‌های ماه مبارک رمضان را تا صبح بیدار و اغلب مشغول ذکر و دعا و قرآن بود و یا مطالعه می‌کرد. قریب به نیم‌ساعت به اذان صبح از خوردن و آشامیدن امساک می‌کرد. بیداری شب را با خواب روز جبران می‌نمود و در ایام مبارک رمضان نیز بیش‌تر مشغول ذکر و دعا بود و ملاقات‌های مردمی را کم‌تر می‌پذیرفت.[5]

تهجّد و سحرخیزی

ایشان از اوان جوانی تا پایان عمر پربرکت خویش اهل تهجّد و شب‌زنده‌داری بود و همواره طلاب را به مواظبت آن سفارش می‌کرد و نمازشب را بهترین عامل توفیق و پیشرفت معنوی می‌دانست، از این‌رو می‌فرمودند: «طلبه‌ای که نماز شب نخواند، راضی نیستم در مدرسه بماند».[6]

فرزند ایشان می‌گوید: «در ایام نوجوانی که با مرحوم والد در یک اتاق می‌خوابیدم، شبی از خواب بیدار شدم، دیدم پدرم در حال قنوت است و با خضوع تمام ذکر «یا رب العالمین» را تکرار می‌کند، به گونه‌ای که احساس می‌نمودم تمام دَر و دیوار با ایشان مشغول ذکر هستند. بعدها به ایشان عرض گردم در نمازشب ذکر «یا رب العالمین» نیست، فرمودند: در قنوت نماز وتر، دعای تذلل امام سجاد (علیه السلام) را می‌خوانم و در آخر آن دعا، جمله «یا رب العالمین» را به قصد رجا (امید به ثواب) ده بار می‌گویم».[7]

[1]. کوهستانی، عبدالکریم، بر قله پارسایی، ص 94.

[2]. روحانی نژاد، محمد رضا، یادنامه استاد عظیم الشأن آیت الله کوهستانی، ص 36.

[3]. بر قله پارسایی، ص 98.

[4]. همان، ص 95 و 96.

[5]. همان، ص 96.

[6]. همان، ص 99.

[7]. همان، ص 99 و 100.