Warning: filemtime(): stat failed for /home/islamp/public_html/fa/wp-content/plugins/easy-table-of-contents/assets/js/front.min.js in /home/islamp/public_html/fa/wp-content/plugins/easy-table-of-contents/easy-table-of-contents.php on line 236
searchicon

کپی شد

مکان بهشت و جهنم

یکی از بحث های مربوط به معاد، مکان بهشت و جهنم است. این سؤال از قدیم الایام و حتی در بین پیروان سایر ادیان، مطرح بوده است.

در برخی از روایات آمده است که مردی یهودی از امام علی (ع) پرسید: بهشت و جهنم در كجا واقع شده اند؟، فرمود: “بهشت در آسمان و دوزخ در زمین است.”[1]

از آن جا که بحث بهشت و جهنم و صحبت از وسعت، مکان و کیفیات آن؛ مربوط به عالمی غیر از عالم ماده است، شناخت مسائل آن نیز از طریق اخبار غیبی، آیات و روایات است.

دربارۀ اصل وجود بهشت و جهنم، آیات و روایات متعددی وجود دارد.[2] دربارۀ مکان بهشت و جهنم آنچه برخی از علما از روایات استفاده کرده اند؛ این است که بهشت فوق آسمان های هفت گانه و جهنم در زمین هفتم قرار دارد.[3]

اما آیا منظور از آسمان و زمین در این گونه روایات معنای ظاهری آن است ؟

در قرآن، آسمان به معانی مختلفی آمده است:

الف. آسمان مادی

قرآن کریم در بسیاری از موارد واژۀ سما (آسمان) را معنای مادی آن به کار برده است که مصادیق و معانی متعددی از آن اراده می شود از جمله:

1. آسمان به معنای جهت بالا: «اصلها ثابت و فرعها فی السماء»؛ مانند درخت پربركت و پاكیزه كه ریشه آن در زمین ثابت و محكم است و شاخه‎های آن به آسمان كشیده شده است.[4]

2. آسمان به معنای جوّ اطراف زمین: «و نزلنا من السماء ماءً مباركاً»؛ و از آسمان آب مباركی را فرو فرستادیم».[5]

3. آسمان به معنای مكان سیارات و ستارگان: «بزرگوار آن خدایی كه در آسمان برج‎ها مقرر داشته و در آن چراغ روشن خورشید و ماه تابان را روشن ساخت».[6]

ب. آسمان به معنای معنوی:

قرآن کریم در بسیاری از موارد واژۀ سما (آسمان) را به معنای معنوی آن به کار برده است که از آن نیز مصادیق و معانی متعددی اراده می شود از جمله:

1. آسمان به معنای مقام قرب و مقام حضور كه محل تدبیر امور عالم است: «اوست كه امر عالم را از آسمان بسوی زمین تدبیر می‎كند».[7]

2. آسمان به معنای موجود عالی و حقیقی:[8] «روزی‎تان و آنچه به شما وعده داده می‎شود در آسمان قرار دارد».[9]

در مورد مكان بهشت و جهنّم اختلاف نظر است:

1 . در آسمان ها است، چون قرآن خبر از معراج پیامبر اسلام (ص) به آسمان ها مى دهد و مى فرماید: «عندها جنّة المأوى، بهشت جاویدان نزد سدرة المنتهى است، همان نقطه اى كه برترین مكان آسمان است»[10]

2 . بهشت و جهنّم مادى نیست تا نیازى به مكان داشته باشد. لذا با برپایى قیامت طومار زمین و كرات آسمانى در هم پیچیده مى شود، ولى بهشت و جهنّم موجود بوده و به حال خود باقى است.

3 . بهشت و جهنّم در درون و باطن این جهان قرار دارد.[11]

نتیجه: همان طور که بیان کردیم، چون این مسائل مربوط به عالمی غیر از عالم ماده است، و در آیات و روایات به _هر دلیل_ اشارۀ واضحی به آن نشده است، بنابراین؛ نمی توان نظر قاطعی دربارۀ آن داد.

نمایه های مربوط:

1. سؤال 101 (سایت: 1798) (وجود بهشت وجهنم در حال حاضر).

2. سؤال 1945 (سایت: 1948) (حقیقت بهشت و جهنم).

3. سؤال 273 (سایت: 112) (بهشت حضرت آدم).


[1] دیلمی ،ارشاد القلوب، ترجمۀ رضایی،ص 178.

[2] سایت مقالات علمی ایران، جعفر سبحانی.

[3] بحار الانوار،ج8، ص 205.

[4] ابراهيم، 24.

[5] ق، 9.

[6] «تبارك الذي جعل في السماء بروجاً و جعل فيها سراجاً و قمرا منيراً» (فرقان، 61)

[7] «يدبّر الامر من السماء الي الارض» (سجده، 5)

[8] ر.ك: معارف قرآن، استاد مصباح يزدي، (انتشارات در راه حق، قم، 1367 ش)، ص 234؛ و ر.ك: پژوهش در اعجاز علمي قرآن، دكتر محمد علي رضايي اصفهاني، انتشارات مبين، رشت، چ 1، 1380، ج 1، ص 134.

[9] «و في السماء رزقكم و ما توعدون» (ذاريات، 22) با اسفاده از سؤال 1756 (سایت: 1851).

[10] نجم، 15.

[11] نک:پایگاه پرسمان قرآنی.