معنای لغوی و اصطلاحی زکات

معناى لغوى زكات اعم است از معناى مصطلح آن، و صدقه را هم شامل مى‏شود. در حقيقت زكات در لغت مخصوصا اگر در مقابل نماز قرار گيرد، به معناى انفاق مال در راه خدا و مرادف آنست، كما اينكه همين مطلب از آياتى كه احوال انبياى سلف را حكايت مى‏كنند بخوبى استفاده مى‏شود…». [1]

در قرآن مجيد در موارد زیادی به صدقات مستحبی هم زکات گفته شده است مثلا در بسيارى از سوره‏هاى مكى كلمه” زكات” آمده كه منظور از آن همان زكات مستحبّی است[2]، زيرا وجوب زكات مسلما بعد از هجرت پيامبر (ص) به مدينه، بوده است.[3]

علامه طباطبائی در المیزان می فرمایند:

اگر مى‏بينيد امروز وقتى زكات گفته مى‏شود ذهن منصرف به زكات واجب شده و صدقه به ذهن نمى‏آيد، نه از اين جهت است كه بر حسب لغت عرب صدقه زكات نباشد بلكه از اين جهت است كه در مدت هزار و چند سال گذشته از عمر اسلام، متشرعه و مسلمين زكات را در واجب بكار برده‏اند، و گرنه در صدر اسلام زكات به همان معناى لغوى خود بوده و

آیه 55 سوره ی مائده که به نقل اکثر مفسرین[4] درباره ی جریان انفاق حضرت علی (ع) است، که در حال رکوع اتفاق افتاده و انگشترشان را به فقیر داده اند،نیز ممکن است از همین قبیل باشد.

پس بر فرض این که زکات واجب به حضرت علی(ع)  تعلق نمی گرفته، انفاق انگشتری می تواند صدقه به فقیر و یکی از انفاق های مستحبی ایشان باشد.

[2]. آيه 3 سوره نمل و آيه 39 سوره روم و 4 سوره لقمان و 7 سوره فصلت و غير اينها.

[3]. تفسير نمونه، ج‏4، ص: 430

[4] .تفسیر نمونه، ج 4، ص 424.