كيفيت نماز خوف

زرارة از امام باقر (عليه السّلام) روايت كرده ‌است كه آن حضرت فرمود: خداوند عزّ و جلّ نماز را به‌طور اجمال واجب ساخت، و رسول خدا (صلّى اللّٰه عليه و آله) به‌عنوان سنّت خود، به تفصيل آن را در ده وجه مقرّر فرمود: نماز سفر، نماز حضر، و نماز خوف را بر سه وجه مقرّر ساخت، و نيز نماز جهت گرفتن خورشيد و گرفتن ماه، و نماز عيد فطر و عيد قربان، و نماز درخواست باران، و نماز بر ميّت.[1]

اما چگونگی نماز خوف[2]:

اول: وقتی امام بخواهد با سپاه، نماز بگزارد، لشگر را دو دسته مى‌كند:

يک دسته با سلاح، برابر دشمن مى‌ايستند، و دستۀ ديگر با سلاح، پشت سر امام. و او (امام) يک ركعت نماز با آنان مى‌گزارد، و در قرائت ركعت دوم، درنگ مى‌نمايد و قرائت را آن‌قدر طول مى‌دهد تا مأمومين نماز خود را تمام كنند و سلام دهند و بروند‌ جاى رفقاى خود (دستۀ اول) و آن عدۀ باقى‌مانده بيايند پشت سر امام، و نماز را شروع كنند، و او ركعت دوم را با اين دسته مى‌خواند و تشهد را آن‌قدر طول مى‌دهد، تا ايشان ركعت دوم خود را بخوانند، آن‌گاه امام، نماز را همراه آنان سلام مى‌دهد؛ بنابراين، سهم دستۀ اول، تكبير آغاز نماز، و سهم دستۀ دوم، سلام نماز، خواهد بود. حال اگر نماز مغرب باشد، با گروه اول يک ركعت، و با گروه دوم دو ركعت به همان ترتيب نماز بخواند و چنان‌چه [به عكس اين طريق رفتار كند]: و با دستۀ اول دو ركعت و با دستۀ دوم يک ركعت نماز گزارد، آن نيز صحيح خواهد بود.

دوم: اما نماز خوف شديد در صورتى است كه تعداد سپاه اسلام، آن قدر كم باشد كه نتوانند [به ترتيب فوق] به دو دسته تقسيم شوند و در چنين شرائطى ناچار هركس، به تنهايى و بدون جماعت با اشاره نماز می‌گزارد و چنان‌چه اين هم ممكن نباشد، به جاى هر ركعت، يک تسبيح كفايت مى‌كند به اين‌كه بگويند: سبحان اللّٰه و الحمد للّٰه، و لا اله الا اللّٰه، و اللّٰه اكبر‌.[3]

[1]. صدوق، محمّد بن على، من لا يحضره الفقيه، مترجم: غفارى، على اكبر و صدر بلاغى، محمد جواد، ج ‌1، ص 308. هر ده نماز نیز در امر به‌نماز كه خداوند فرموده «اقيموا الصّلاة» داخل است و همه از جانب پروردگار متعال واجب شده است.

[2]. این نماز با بطن النّخل

[3]. طوسى، محمد بن حسن، الجمل و العقود في العبادات، مترجم: واعظ زاده خراسانى، محمد، ص 246‌ – 248.‌‌