کپی شد
انواع نماز خوف
نماز خوف اگر به جماعت خوانده شود، انواع و اسامی مختلفی دارد:
نوع اوّل: بطن النّخل
نماز «بطن النخل»[1] آن است كه دشمن در سمت قبله قرار داشته باشد، در این صورت مأمومين به دو دسته تقسيم مى‌شوند و امام با دستۀ اوّل، دو ركعت نماز را مى‌خواند و سلام مى‌دهد و دستۀ دوّم بايد مشغول نگهبانى باشند و سپس با دستۀ دوم دو ركعت نماز را مى‌خواند. اين دو ركعت براى امام، نافله و براى مأمومين فريضه، محسوب مى‌شود و اين نماز در صورت وجود امنيّت، صحيح است.[2]
نوع دوّم: عسفان
«صلاة عسفان»[3] آن است كه دشمن در سمت قبله قرار دارد و مسلمانان دو صف تشكيل مى‌دهند. تكبيرة الإحرام و ركوع را با هم انجام مى‌دهند. امام فقط با صف اوّل سجده را انجام مى‌دهد و صف دوّم جهت نگهبانى مى‌ايستند. هنگامى‌كه امام همراه صف اوّل ايستادند، صف دوّم به سجده مى‌روند، سپس صف اوّل به جاى صف دوّم، و صف دوّم به جاى صف اوّل نقل مكان مى‌كنند. آن‌وقت امام با هر دو صف به ركوع مى‌رود، سپس سجده را با صفى كه نزديک به امام است، انجام مى‌دهد و صف بعدى مى‌ايستد و نگهبانى مى‌دهد و هرگاه كه امام از سجده فارغ شد و نشست، صف ايستاده، به سجده مى‌روند و همگى با هم سلام مى‌دهند.[4]
نوع سوّم: ذات الرقاع
«صلاة ذات الرقاع»[5] آن است كه دشمن بر سمت خلاف قبله باشد و يا در طرف قبله باشد، لکن بين دشمن و مسلمانان حائلى باشد كه اگر هجوم بياورند، مشاهده نمى‌شوند و دشمن به حدّى نيرومند باشد كه هجوم‌شان ترسناک باشد و تعداد مسلمانان به اندازه‌اى باشد كه اگر به دو گروه متفرّق شوند، هر گروه بتواند در مقابل دشمن مقاومت كند و جمعشان پراكنده نشود. شرط ديگر اين‌كه موقعيّت جنگ آن‌چنان نباشد كه مسلمانان مجبور شوند به بيشتر از دو دسته تقسيم شوند، (با شروط مذكور) امام دستۀ شمارۀ 1 را به مكانى مى‌برد كه از تيررس دشمن دور باشد. ركعت اوّل را با آنان مى‌خواند و هرگاه براى ركعت دوّم قيام كرد، دستۀ شمارۀ 1 ركعت دوّم را به عنوان واجب و فرادا تمام مى‌كنند و دستۀ شمارۀ 2 نگهبانى دهند. آن گاه دستۀ شمارۀ 1 به جاى دستۀ شمارۀ 2، مى‌آيند تا نگهبانى كنند، و دستۀ شمارۀ 2 پشت سر امام قرار می‌گیرند (در حالى‌كه امام مشغول قرائت ركعت دوّم است و قرائت را بايد طول بدهد و منتظر باشد) و در ركعت دوّم به امام، اقتدا مى‌كنند و خود را به امام مى‌رسانند (امام تشهّد را طولانى مى‌نمايد)، و سرانجام سلام نماز را با هم انجام مى‌دهند. البته در نماز مغرب، ركعت اوّل را با دستۀ اول و دو ركعت دوّم و سوّم را با دسته دوّم و يا برعكس انجام مى‌دهند.[6]
[1]. «بطن النخل» جمع نخله، قريه و محلّى نزديک مدينه است، ر.ک: ياقوت حموى، شهاب الدين ابو عبدالله، معجم البلدان، ج 5، ص 276.
[2]. حلّى سيورى، مقداد بن عبدالله، كنز العرفان في فقه القرآن، مترجم: بخشايشى، عبد الرحيم، ج 1، ص 214.
[3]. «عسفان» قريه‌اى است كه بين مكه و مدينه قرار دارد و گفته شده است آبادى است كه درختان خرما و مزارع دارد و در 36 ميلى مكّه است و بنى لحيان در آن سكونت داشتند، ر ک: معجم البلدان، ج 4، ص 121 و 122.
[4]. كنز العرفان في فقه القرآن، ج 1، ص 214 و 215.
[5]. «رقاع» نام درختى است در محل جنگ، ر.ک: معجم البلدان، ج 3، ص 56.
[6]. كنز العرفان في فقه القرآن، ج 1، ص 215 و 216.