استاد مصباح یزدی در کتاب فلسفه اخلاق به طور تفصیلی به بحث رابطه دین و اخلاق پرداخته است. نظر ایشان به طور خلاصه این است: نخستین و مهم‌ترین گام در راستای تبیین رابطه دین و اخلاق، تعریف دین و اخلاق است. قلمرو اخلاق منحصر به روابط اجتماعی انسان ‌ها نیست. همچنان‌ که اخلاق تنها صفات […]

متکلمان و حکمای اسلامی، به مناسبت بحث از حسن و قبح شرعی یا عقلی، از رابطه دین و اخلاق سخن گفته اند و به طور کلی به دو دسته اساسی عدلیه و غیر عدلیه تقسیم شده اند: «عدلیّه» بر این باورند که انسان ها فقط توان درک برخی از اصول اخلاقی را دارند و دیگر […]

دیدگاه های اندیشمندان اسلامی که پیرامون رابطه دین و اخلاق اظهار نظر نموده اند و در این نوشتار بررسی می شود، عبارتند از: دیدگاه عدلیه و غیر عدلیه، دیدگاه استاد مصباح یزدی و دیدگاه دکتر سروش.

تا قبل از رنسانس در غرب مفاهیم و گزاره های اخلاقی از دین استخراج می شد، ولی با فلسفه ارسطویی و افلاطونی نیز آمیخته بود. قرن هجدهم با ظهور عصر روشنگری، تفکر دئیستی[۱] و خداشناسی طبیعی و الحادی گسترش یافت و مرجعیت عقل نسبت به ابعاد گوناگون اجتماعی و اخلاقی، عرصه را برای دین تنگ […]

مسئله ارتباط دین و اخلاق، از مسائلی است که اندیشه فیلسوفان، متکلمان و اندیشمندان علم اخلاق را از دیرباز به خود مشغول ساخته است و امروزه به عنوان یکی از مسائل علم کلام جدید مطرح شده است. پیشینه با نگاهی گذرا به سنت های تاریخی حیات بشری، همسانی و اتحاد معیارها، الزامات و هنجارهای اخلاقی […]

«هرمنوتیک» در اصل مشتق از نام «هرمس» خداى یونان باستان است. هرمس، الهۀ مرزها و واسطۀ بین خدایان و مردمان، خالق سخن و تفسیر کنندۀ خواسته ‏هاى خدایان براى مردمان بوده است؛ به همین مناسبت، هرمنوتیک، در لغت؛ به معناى «وابسته به تفسیر» است و در اصطلاح شامل مجموعه بحث‏هایى است که دربارۀ «تفسیر متن» […]

«پلورالیسم» (pluralism)؛ به معناى کثرت گرایى است که در حوزه‏هاى مختلف فلسفۀ دین، فلسفۀ اخلاق، حقوق و سیاست و… کاربردهاى مختلفى دارد که حد مشترک همۀ آنها، به رسمیت شناختن کثرت در برابر وحدت یا انحصار گرایى (Exclusivism) است.[۱] اما «پلورالیسم دینى» (Religious Pluralism) بدین معنا است که حقیقت و رستگارى منحصر در دین ویژه‏اى […]

برخی، وحی در باب نبوت و شریعت را به تجربه دینی تفسیر کرده‌اند، بر اساس این تفسیر، وحی از بیرون وجود پیامبر (صلی الله علیه و آله) بر او القا نمی‌شود، بلکه از درون شخصیت او می‌جوشد و می‌تراود، روح پیامبر (صلی الله علیه و آله) در سطحی بسیار عالی، وجود خداوند متعال را تجربه […]

احساس ‌های روحی و روانی دو گونه‌اند: برخی موهوم و پنداری‌اند و برخی دیگر واقعی و حقیقی. با توجه به این دوگانگی، این پرسش مطرح می‌شود که آیا احساس ‌هایی که «تجربه دینی» نامیده می‌شوند، جزو دسته اول‌اند یا دسته دوم؟ یا این که برخی از آنها پنداری و برخی دیگر واقعی‌اند؟. والتراستیس[۱] (۱۸۸۶ – […]

تجربه دینی را از جهات مختلف به گونه‌های متفاوت تقسیم کرده‌اند: از جهت این که تجربه‌کنندگان به ادیان مختلف وابسته‌اند و تجربه‌های آنان از تعالیم و آداب و مناسک خاص آن ادیان تأثیر می‌پذیرد؛ برای مثال تجربه عارف مسیحی از حقیقت الوهی با تجربه عارف هندو متفاوت است؛ عارف مسیحی تجربه خود را به عنوان […]