ف

علم حصولی؛ یعنی علمی که واقعیت معلوم پیش عالم حاضر نیست، فقط مفهوم و تصویری از معلوم پیش عالم حاضر است، مثل علم نفس به موجودات خارجی از قبیل زمین، آسمان، درخت و … .[1] [1]. مطهری، مرتضی، مجموعه ‏آثار (اصول فلسفه و روش رئالیسم)،… اطلاعات بیشتر

علم حضوری معلولات مادی نسبت به علت، نیازمند طرح مقدماتی است: 1. اثبات علم برای معلولات مادی: از راه های اثبات علم برای موجودات مادی این است که این موجودات از آن جهت که موجودند و از وجود بهره مند هستند، تمام کمالات وجودی را… اطلاعات بیشتر

علم حضوری؛ یعنی علمی که عین واقعیت معلوم، پیش عالم (نفس یا ادراک کننده دیگری)، حاضر است و عالم شخصیت معلوم را می یابد؛ مانند علم نفس به ذات و حالات وجدانی و ذهنی خود. در علم حضوری مطابق تعریف بالا، علم و معلوم یکی… اطلاعات بیشتر

مسائل مربوط به علم چه در فلسفه قديم و چه در فلسفه و علوم جديد، بسيار حائز اهميت است. درباره علم، مباحث مختلفى قابل طرح است كه اكثر آنها مربوط به شناخت شناسى[1] است. امّا بحث هاى ديگرى از نقطه نظر هستى شناسى، طرح مى… اطلاعات بیشتر

هر كسى بالبداهه و حضوراً به وجود يک سلسله امور ذهنى كه آنها را «علوم» و «ادراكات» مى‏نامند اذعان دارد. وجود اين امور بر انسان از وجود عالم خارج روشن‏تر است؛ زيرا اگر فرضاً كسى پيدا شود (مانند ايده آليست ها) در وجود جهان خارج… اطلاعات بیشتر

دور (به فتح اول و سکون دوم) از اصطلاحات منطق و فلسفه است که در سایر علوم به ویژه فقه و اصول کاربرد زیادی دارد. دور عبارت است از این که موجود شدن چیزی توقف داشته باشد بر موجود بودن خودش (با واسطه و یا… اطلاعات بیشتر

تسلسل در لغت به معنای روان شدن آب و هر امری که وجود آن موقوف به وجود دیگری باشد. تسلسل در اصطلاح فلسفه؛ یعنی ترتب و ادامۀ سلسلۀ علت و معلول تا بی نهایت. به عبارت دیگر، تسلسل عبارت است از: ترتب امور غیرمتناهی به… اطلاعات بیشتر

علت صورى عبارت است از صورت و فعليّتى كه در مادّه پديد مى آيد و منشأ آثار جديدى در آن مى گردد؛ مانند صورت نباتى. علت صوری يکی از اقسام عمده و مهم علل به طور عام است و همراه با علت مادی از اقسام… اطلاعات بیشتر

«علّت مادى» به معناى اعم؛ يعنى آن چيزى كه حامل استعداد شئ است. فلاسفه مشّاء چون معتقدند هر حادثى در طبيعت، حدوثش موقوف است به اين‌كه امكان وجودش از قبل وجود داشته باشد، ولى امكان و استعداد شئ، قائم بالذات نيست؛ بلكه در يک چيز… اطلاعات بیشتر

«غايت» يا «علت غائى» همان چيزى است كه انسان فعل را به خاطر رسيدن به آن انجام مى‏دهد و البته غايت از آن جهت علت شمرده مى‏شود كه مكمل و متمم علت فاعلى است؛ زيرا تصور غايت است كه اراده انسان را بر مى‏انگيزد و… اطلاعات بیشتر