شناخت معروف و منکر

مهم ترین شرط انجام درست امر به معروف و نهی از منکر، شناخت معروف ها و منکرها و شرایط و شیوه های آن است.[1] اگر کسی معروف و منکر را نشناسد، نمی تواند دیگران را به انجام کاری دعوت و یا از آن باز دارد.

فته را خفته کی کند بیدار! کوری عصا کش کور دگر شود!.

یک پزشک معالج زمانی می تواند به درمان بیمار بپردازد که درد را بشناسد و به نوع و ریشه های آن آگاه باشد. استاد شهید مرتضی مطهری (ره) در باره لزوم شناخت معروف و منکر می گوید: آیا (من و شما می فهمیم که امر به معروف و نهی از منکر چیست و چگونه باید انجام شود؟ تا حالا که امر به معروف و نهی از منکرهای ما در اطراف دگمه لباس و بند، موی سر و دوخت لباس مردم بوده است! ما گاهی معروف ها را به جای منکر می گیریم و منکرها را به جای معروف. چه منکرها که به نام امر به معروف و نهی از منکر به وجود نیامد. آگاهی، بصیرت، دانایی، روان شناسی و جامعه شناسی می خواهد، تا انسان بفهمد که چگونه امر به معروف و نهی از منکر کند؛ یعنی راه معروف را تشخیص دهد و ببیند معروف کجاست، منکر را تشخیص بدهد و ریشه منکر را به دست بیاورد. (بداند) از کجا منکر سرچشمه می گیرد؛ از این رو ائمه (ع) فرموده اند: جاهل بهتر است امر به معروف و نهی از منکر نکند، چرا؟ چون جاهل هنگامی که امر به معروف و نهی از منکر می کند، می خواهد کار را بهتر کند، بدتر می کند و چقدر در این زمینه مثال زیاد است.[2]

البته این که ائمه (ع) فرموده اند: جاهل بهتر است امر به معروف و نهی از منکر نکند، برای آگاهی دادن به خسارت های ناشی از برخوردهای جاهلانه است، نه این که تکلیف امر به معروف و نهی از منکر از جاهل ساقط است. علم و شناخت در موضوع مورد نظر، مانند طهارت برای نماز است، که شرط آن به شمار می رود و باید آن شرط را به دست آورد.

نتیجه آن که، هر یک از مسلمانان وظیفه دارند در راستای تبلیغ احکام نورانی اسلام و جلوگیری از منکرات و کجروی، ابتدا، بداند چه چیزهایی معروف و چه چیزهایی منکرند و سپس، شیوه های مناسب را برای بازگرداندن خطاکاران از بی راهه ها باز شناسند تا از آفات اقدامات جاهلانه در امان بمانند.