عقلی بودن اصول دین در نزد فرق اسلامی

اعتقاد به اصول دین، از باورهای اساسی دین است كه منكر و مخالف آنها خارج از دین محسوب می‌شود، اما در این كه شناخت اصول دین بر هر كسی لازم است، همه گروه‌های اسلامی اتفاق نظر دارند؛ یعنی همگی معتقدند هر مسلمانی باید اصول دین را بشناسد،[1] اما در این كه به چه دلیل آشنایی و شناسایی اصول دین لازم و واجب است، اختلاف دارند.

شیعه و معتزله لزوم معرفت و شناختن اصول دین را عقلی می‌دانند، اما اشاعره گفته‌اند: دلیل آن نقلی است؛ یعنی معتقدند: آیات قرآن و روایاتی که از رسول خدا (ص) به دست ما رسیده، ما را موظف به شناخت اصول دین كرده است و دلیل عقلی بر لزوم آن وجود ندارد.[2]

بنابراین از نظر همه مذاهب اسلامی تحقیق در اصول دین بر هر كسی لازم است و نمی‌توان به صرف تقلید اكتفا كرد.

با توجه به دلایل عقلی كه شیعه و معتزله بر لزوم تحقیق در دین بیان كرده‌اند؛ وجوب و ضرورت آن همگانی خواهد بود و اختصاص به مسلمانان ندارد؛ یعنی بر هر فرد عاقلی لازم است كه در دین و اصول آن تحقیق و جست­وجو كند و آن­چه را می پذیرد، از روی عقل و خرد باشد.