کپی شد
موضوع علم اصول
در این كه موضوع اصول فقه چیست؟ میان اندیشمندان این علم اختلاف نظر وجود دارد كه ما به مهم ترین آنها اشاره می‌كنیم:
الف. موضوع علم اصول ادله اربعه (كتاب، سنت، اجماع و عقل) با وصف دلیل بودن می‌باشد، این دیدگاه مشهور اصولیین است كه ادله اربعه را بما هی ادله موضوع این علم می‌دانند.[1]
ب. برخی دیگر از عالمان اصولی، ادله چهارگانه را بدون لحاظ وصف دلیل بودن، موضوع علم اصول فقه می‌دانند.[2]
ج. و گروهی همانند آیت الله بروجردی موضوع اصول فقه را حجت در فقه دانسته‌اند، یعنی در این علم از عوارض حجت در فقه بحث می‌شود.[3]
د. موضوع علم اصول یك امر كلی است كه برخی از مصادیقش ادله اربعه می‌باشند، امّا برخی دیگر از موارد و مصادیقش امری دیگر است. با ایراد به تعاریف یادشده این تعریف مورد پسند مرحوم آخوند و برخی از متأخرین قرار گرفته است.[4]
هـ. مرحوم محقق مظفر چنین می‌نویسد: اصول فقه از موضوع خاصی صحبت نمی‌كند، بلكه از موارد بسیاری كه در جهت استنباط حكم شرعی قرار بگیرد، بحث می‌كند. بنابراین هر آنچه كه شایستگی دلیل بودن برای استنباط حكم شرعی را داشته باشد، موضوع اصول فقه است.[5]
و. شهید صدر نیز موضوع علم اصول را عناصر مشتركی دانسته كه در استنباط حكم به كار گرفته می‌شوند.[6]
[1] قمی، میرزا ابوالقاسم بن الحسن، قوانین الاصول، ، ج 1، ص 9 ـ 10، چ سنگی
[2] رحیم اصفهانی حائری، محمد حسین بن محمد، الفصول، ص 10، چ سنگی،
[3] طباطبایی بروجردی، حسین بن علی، نهایه الاصول، منتظری، حسینعلی، ج 1، ص 12.
[4] آخوند خراسانی، محمد كاظم، کفایة الاصول، ج 1، ص 22.
[5] مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، ص 6 ـ 7، بیروت، دار التعارف، چ چهارم، 1403 ق
[6] صدر، محمد باقر، دروس فی علم الاصول، چ سوم، قم: مجمع الفكر الاسلامی، 1412 ق، حلقه اول، ص 39، و حلقه دوم، ص 9 ـ 10؛ الجزایری المروج، محمد جعفر، منتهی الدرایه، ص 15، قم، مطبعه خیام، 1403 ق.