مؤسسین حزب الله لبنان

نخستین دبیرکل حزب‌الله صبحی طفیلی بود که در ۵ نوامبر سال ۱۹۸۹میلادی به این سمت انتخاب شد. پیش از آن، حزب به مدت هفت سال، به شیوه شورایی رهبری می‌شد.[1] سید محمدحسین فضل‌الله، صبحی طفیلی، سید عباس موسوی، سید حسن نصرالله، نعیم قاسم، حسین کورانی، حسین خلیل، محمد رعد، محمد فنیش، محمد یزبک و سید ابراهیم امین السید از مؤسسان حزب‌الله بودند.[2] در مه ۱۹۹۱میلادی به علت اختلافات و انتقاداتی که به صبحی طفیلی بود، سید عباس موسوی به عنوان دبیرکل جدید حزب‌الله انتخاب شد.[3] او در ۱۶ فوریه ۱۹۹۲میلادی توسط اسرائیل به شهادت رسید و شورای حزب‌الله سید حسن نصرالله را به‌عنوان دبیرکل انتخاب کرد.[4]

برخی از شخصیت‌های برجسته حزب‌الله عبارت‌اند از:

1. صبحی طفیلی:

شیخ صُبْحی طُفَیلی (تولد ۱۳۲۷شمسی) نخستین دبیرکل حزب‌الله لبنان بود و از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۰شمسی این سمت را برعهده داشت.[5]

طفیلی در ابتدا از روابط میان حزب‌الله لبنان و جمهوری اسلامی ایران حمایت می‌کرد، و از طرفداران نظریه ولایت فقیه بود، اما به‌تدریج نگرش‌های او دچار تغییر شد.[6]

صبحی طفیلی پیش از آن‌که به دبیرکلی حزب‌الله لبنان برسد، از سال ۱۹۸۵ تا ۱۹۸۹ میلادی، مسؤول حزب‌الله در منطقه بقاع بود.[7]

در دومین شورای حزب‌الله در سال ۱۳۷۰شمسی، سید عباس موسوی به عنوان دبیرکل حزب‌الله معرفی شد. این مسئله باعث کاهش نفوذ صبحی طفیلی در حزب‌الله شد.[8] پس از جدایی از حزب‌الله، در سال ۱۳۷۷شمسی حرکتی با عنوان «ثورة الجیاع» (انقلاب گرسنگان) را در منطقه بقاع لبنان راه‌‌اندازی کرد که طرفداران وی به برخی از مراکز دولتی حمله کردند و به درگیری‌های شدید در این منطقه و کشته شدن دو نفر از جمله شیخ «خضر طلیس» و یکی از افسران ارتش انجامید.[9]

پس از این حوادث، بنا بر تصمیم دستگاه قضایی، دولت و ارتش لبنان، صبحی طفیلی در حصر خانگی قرار گرفت. این اقدام او مورد اعتراض حزب‌الله نیز قرار گرفت. او هم‌چنین در روز جهانی قدس، بدون اعتنا به مراسمی که هر ساله حزب‌الله برگزار می‌کرد، مراسمی را برگزار کرد. این اقدام سبب شد که در ۲۴ ژانویه ۱۹۹۸ میلادی، جدایی او از حزب‌الله لبنان رسماً تصویب و اعلام شود.[10]

2. سید عباس موسوی:

سید عباس موسوی عضو مؤسس و دومین دبیرکل حزب‌الله بود. او پس از کنارگذاشتن صبحی طفیلی در سال ۱۳۷۰شمسی دبیرکل حزب‌الله شد.[11] او پیش‌تر در کنار نیروهای فلسطینی با اسرائیل جنگیده بود. دوران تصدی وی در سمت دبیرکلی حزب کمتر از نُه ماه بود و توسط اسرائیل به شهادت رسید.[12]

در پی به شهادت رسیدن حجت الاسلام والمسلمین سید عباس موسوی دبیرکل حزب‌الله لبنان به دست عوامل رژیم جنایتکار صهیونیستی ازسوی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی پیام تبریک و تسلیتی صادر گردید که در بخشی از آن آمده‌است:

بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم

… رحمت خدا بر این سید عالیقدر و شجاع و بااخلاص و هوشمند ولعنت و نفرین خدا و خلق بر صهیونیست‌های ددمنش و خون آشام که در راه مقاصد پلید و تجاوزکارانه خود از هیچ جنایتی رویگردان نیستند و بر حامیان خبیث و مستکبرشان که با چشم‌پوشی از جنایات بزرگ آن رژیم و کمک به ادامه آن، چهره ضد انسانی و خباثت‌بار خود را بیش از پیش آشکار می‌کنند و از هیچ توطئه و خیانتی علیه مسلمانان حق طلب روی نمی‌گردانند.[13]

3. سید حسن نصرالله:

سید حسن نصرالله (شهادت: ۲۰۲۴ میلادی) سومین دبیرکل حزب‌الله لبنان و از بنیانگذاران آن در سال ۱۹۸۲میلادی بود. حزب‌الله در دوران وی به قدرتی منطقه‌ای تبدیل شد و توانست پس از انجام عملیات‌های متعدد، در سال ۲۰۰۰ میلادی اسرائیل را وادار به عقب‌نشینی از لبنان و آزاد کردن اسرای لبنانی نماید. سیدحسن نصرالله در ۶ مهر سال ۱۴۰۳شمسی در بمباران نیروهای اسرائیلی به شهادت رسید.[14]

رهبر انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه‌ای به مناسبت شهادت حجت الاسلام و المسلمین مجاهد کبیر و پرچمدار مقاومت، سید حسن نصرالله پیامی به این شرح دادند:

بسم اللّه الرحمن الرحیم

انا للّه و انا الیه راجعون

ملت عزیز ایران

امت بزرگ اسلامی

مجاهد کبیر، پرچمدار مقاومت در منطقه، عالم بافضیلت دینی، و رهبر مدبر سیاسی، جناب سید حسن نصرالله (رضوان‌الله‌علیه)، در حوادث دیشب لبنان به فیض شهادت نائل آمد و به ملکوت پرواز کرد. سید عزیز مقاومت پاداش ده‌ها سال جهاد فی سبیل الله و دشواری‌های آن را در خلال یک پیکار مقدس دریافت کرد. در حالی شهید شد که سرگرم طرّاحی برای دفاع از مردم بی‌پناه ضاحیه بیروت و خانه‌های ویران‌شده و عزیزان پرپرشده آنان بود، هم‌چنان‌که ده‌ها سال برای دفاع از مردم ستمدیده‌ فلسطین و شهر و روستای غصب‌شده و خانه‌های تخریب‌شده و عزیزان قتل‌عام‌شده‌ آنان طرّاحی و تدبیر و جهاد کرده بود. فیض شهادت پس از این‌همه مجاهدت حق مسلّم او بود.

دنیای اسلام، شخصیتی باعظمت را؛ و جبهه مقاومت پرچمداری برجسته را، و حزب الله لبنان رهبری کم‌نظیر را از دست داد، ولی برکات تدبیر و جهاد چند ده ساله او هرگز از دست نخواهد رفت. اساسی که او در لبنان پایه‌گذاری کرد و به دیگر مراکز مقاومت، جهت بخشید، با فقدان او نه تنها از میان نخواهد رفت، که به برکت خون او و دیگر شهیدان این حادثه استحکام بیشتر خواهد یافت. ضربات جبهه مقاومت بر پیکر فرسوده و رو به زوال رژیم صهیونی، به حول و قوه الهی کوبنده‌تر خواهد شد. ذات پلید رژیم صهیونی در این حادثه، به پیروزی دست نیافته است.

سیّد مقاومت، یک شخص نبود، یک راه و یک مکتب بود، و این راه هم‌چنان ادامه خواهد یافت. خون شهید سیدعباس موسوی بر زمین نماند، خون شهید سید حسن هم بر زمین نخواهد ماند.

این‌جانب به پدر بزرگوار و همسر گرامیِ سید عزیز که پیش از او فرزندش سید هادی را نیز در راه خدا داده، و به فرزندان گرامیش و به خانواده‌های شهیدان این حادثه و به یکایک افراد حزب الله و به مردم عزیز و مقامات عالیه لبنان، و به سراسر جبهه مقاومت، و به مجموع امت اسلامی، شهادت نصرالله بزرگ و یاران شهیدش را تبریک و تسلیت عرض می‌کنم و در ایران اسلامی پنج روز عزای عمومی اعلام می‌نمایم. خداوند آنان را با اؤلیائش محشور فرماید. [15]

والسلام علی عبادالله الصالحین

سید علی خامنه‌ای

۷ مهر ۱۴۰۳

[1]. نعیم قاسم، حزب‌الله، ص۸۵.

[2]. حسینی، ««سیر تحول در رهبری و ایدئولوژی حزب‌الله»

[3]. حزب‌الله، ص۸۵-۸۶.

[4]. همان.

[5]. هفته‌نامه خبری ­ تحلیلی پنجره، شماره ۱۳۶.

[6]. احمد، «من هو صبحي الطفيلي “أبرز مؤسسي حزب الله”»، سایت AARC مصر، تاریخ درج مطلب: ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۴م، تاریخ بازدید: ۸ مهر ۱۴۰۳ش.

[7].  «Tufayli, Subhi Ali Al- (1948–)»، سایت انکلوپدیا ، تاریخ بازدید: ۸ مهر ۱۴۰۱ش.

[8].  «گفت وگویی متفاوت با منتقد ایران و حزب الله»، سایت فردانیوز، تاریخ درج مطلب: ۶ خرداد ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۸ مهر ۱۴۰۳ش.

[9].  «صبحي الطفيلي»، سایت شبکه الجزیره، تاریخ درج مطلب، ۳ اکتبر ۲۰۰۴م، تاریخ بازدید: ۸ مهر ۱۴۰۳ش..

[10]. قاسم، حزب‌الله لبنان: خط‌مشی، گذشته و آیندهٔ آن، ۱۳۸۶ش، ص۱۷۸،  تهران، اطلاعات، ۱۳۸۶ش.

[11]. هفته‌نامه خبری ­ تحلیلی پنجره، شماره ۱۳۶.

[12]. زندگی‌نامه شهید سید عباس موسوی، سایت جامع شهید آوینی

[13]. سایت آیت‌الله خامنه‌ای

[14]. شهادة الأمين العام لحزب الله سماحة السيد حسن نصرالله»، سایت المنار.

[15]. سایت رهبری.