کپی شد
اقسام عقل
عقل دارای اقسام و مراتب مختلفی است:
در اصطلاح حکما دارای دو قسم است:
1. عقل نظری: عقل نظری كارش درک و شناخت واقعيتها و قضاوت در باره آنها است.[1]
2. عقل عملی: عقل عملی همان قوه ای است که کنش و رفتار آدمی را کنترل می کند.[2] يا كارش درک بايد ها و نبايد ها است و در واقع عقل عملی مبنای علوم زندگی می باشد و مورد قضاوت در عقل عملی اين است که اين کار را بکنم يا نه؟[3] عقل عملى به تعبير امام صادق (ع) مركز عبوديت انسان و سرمايه تحصيل بهشت از خداى سبحان است: «العقل ما عبد به الرحمن و اکتسب به الجنان».[4]
گاهی در برخی از كلمات عرفا، عقل دو گونه دانسته شده است: عقل جزئى و عقل كلى. عقل جزئى با سود و زيان دنيايى و عالم طبيعت سر و كار دارد و مشوب به وهم، شک و شهوت است. این عقل را “عقل حسابگر” نیز نامیده اند. در حالي كه عقل كلى، از شك و وهم و شهوت و… در امان است و به دنبال آخرت و درك عالم غيب است.
عقل كلى كه فوق اين عقل جزئى است، مايهى سعادت و راهنماى انسان است به سوى ابديت.
عقل به لحاظی دیگر به متعارف و قدسی تقسیم می شود. عقل متعارف؛ همان است که همگان از آن بهره می برند حتی آنانی که اهل ایمان هستند.[5]
اما عقل قدسی همان منبع معرفتی شهودی است که محل جوشش برخی از معارف می شود.
توضیح اینکه، همه ما عقل و دلی داریم که با نفس آدمی متحد هستند و وقتی دل، پاک باشد عقل نیز نورانی می شود؛ برای پاکی دل احتیاج به عقل داریم؛ یعنی ما باید بدانیم چه چیز را باید انجام دهیم و چه چیز را نباید انجام دهیم و وقتی قلب انسان پاک شد و نورانیت رسید ما به عقل قدسی یا همان عقل برین و عقل حقیقی می رسیم[6].
[1] شهيد مطهری، ده گفتار ص30-31.
[2] جوادی آملی، عبدالله، رحيق مختوم ج1 بخش اول ص153.
[3] شهيد مطهري، ده گفتار ص30-31
[4] كليني، اصول كافي، ج 1،ص 11، ح 3.
[5] . نک: سؤال شماره 227 (سایت اسلام کوئست: 1866).
[6] با استفاده از سایت انجمن علمی دانشجویان فلسفه و حکمت دانشگاه قم.
فرم ثبت پیشنهادات و انتقادات
شما می توانید پیشنهادات و انتقادات خود را درباره این مدخل با ما درمیان بگذارید