عصر غیبت امام زمان (علیه السلام)

عصر غیبت امام زمان (علیه السلام) را می‌توان دومین دوره از آخرالزمان معرفی کرد که به دو مرحله غیبت صغری و کبری تقسیم می‌شود:

1. غیبت صغری (کوتاه) که چهار نفر از بزرگان شیعه از طرف امام مهدی (علیه السلام)، به عنوان نایبان خاص آن حضرت معرفی شده و سرپرستی امور شیعیان را به عهده داشتند.[1] این مدت طبق بعضی نقل‌ها از زمان تولد امام زمان (علیه السلام) در سال 255 هجری،[2] تا زمان وفات ابوالحسن على بن محمد سَمَرى؛ آخرین نائب خاص آن حضرت در نیمه شعبان سال 329 هجری به طول انجامید،[3] و طبق بعضی نقل‌های دیگر از زمان شهادت امام حسن عسکری (علیه السلام) در هشتم ربیع الاول سال 260 هجری تا زمان وفات آخرین نائب خاص آن حضرت ادامه داشت.[4]
2. غیبت کبری (دراز مدّت) که از زمان ارتحال آخرین سفیر خاص امام زمان (علیه السلام) شروع و تا زمان ظهور و قیام آن حضرت ادامه دارد.[5] در این مدت عالمان دینی جامع شرایط،[6] به عنوان نایبان عام امام زمان (علیه السلام)، عهده‌دار امور شیعیان هستند.[7]

[1]. نعمانى، محمد بن ابراهيم، الغيبة للنعماني‏، محقق: غفارى، على‏اكبر، ص 173 و 174.

[2]. مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، محقق/مصحح: مؤسسة آل البيت (عليهم السلام)، ج 2، ص 340.

[3]. مشهور است كه رحلت «ابو الحسن، على بن محمد سمرى» در این تاريخ اتفاق افتاد، ولى «شيخ صدوق» و «مرحوم طبرسی» رحلت اين نائب بزرگوار امام مهدى (عجل الله تعالى فرجه الشريف) را پانزدهم شعبان سال 328 هـجری ذكر نموده اند. ر.ک: صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، محقق/مصحح: غفاری، علی اکبر، ج 2، ص 503؛ طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوری بأعلام الهدى، ص 445.

[4]. صدر، محمد، تاريخ الغيبة الصغرى، ج 1، ص 341 و 345؛ پور سيد آقايى، مسعود، و دیگران، تاريخ عصر غيبت نگاهى تحليلى به عصر غيبت امام دوازدهم (عج)، ص 237.

[5]. الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، همان.

[6]. طبرسی، احمد بن علی، الإحتجاج على أهل اللجاج، محقق/ مصحح: موسوی خرسان، محمد باقر، ج ‏2، ص 458.

[7]. پيشوايى، مهدی، سيره پيشوايان، ج 1، ص 691؛ یوسفیان، مهدی، (انتظار11) غیبت امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، ص 34.