فعالیت های علمی امام سجاد (زین العابدین) (علیه السّلام)

امامان معصوم (علیهم السّلام) ظرف دانش الهی هستند که بتوانند با آن علوم خدادادی، مفاهیم قرآن را تشریح نموده، انسان ها را راهنمایی کنند. امام سجاد (علیه السلام) از زمره این امامان بزرگوار است. او در روایتی فرمود: «ميان خدا و حجّت او كه امام هر زمان است، حجاب و مانعى وجود ندارد. پس خداوند پيش روى حجّت خود پوششى نيفكنده است. ما درهاى علم خدا هستیم. ما راه مستقيم، كانون علم خدا، بازگوكننده و شرح دهنده وحى خدا، استوانه هاى اصلى كاخ توحيد او و جايگاه راز نهانى او هستیم».[1]

امام سجاد (علیه السلام) با تشکیل جلسه های درس و مباحثه در مسجد پیامبر (صلی الله علیه و آله)، رشته های مختلف علوم الهی، از قبیل تفسیر، حدیث و فقه را به دوستداران دانش و معرفت می آموخت. وی دانش پژوهان را به درک عمیق دین و استنباط احکام ترغیب می کرد. کوشش امام زین العابدین (علیه السلام) در این عرصه، ثمره های علمی فراوانی برای جامعه اسلامی به بار آورد و عالمان بسیاری به دست حضرت تربیت شدند. امام زین العابدین (علیه السلام) با گروهی از اندیشمندان و فقیهان مدینه به مذاکره و مباحثه می پرداخت. ابن حازم در این باره می گوید: «سلیمان بن یسار با علی بن الحسین (علیهما السلام) در میانه قبر و منبر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می نشستند و تا بالا آمدن آفتاب به مذاکره و مباحثه می پرداختند، وقتی می خواستند برخیزند، عبداللّه بن ابی سلمه، سوره ای می خواند و پس از ختم سوره دعا می کردند».[2] امام (علیه السلام) برای دانش آموزان احترام شایانی قائل بود. هنگامی که دانش آموزی خدمت ایشان می رسید، می فرمود: «چون طالب علم از خانه خود بیرون می آید، پای خود را بر هیچ تر و خشکی از زمین نمی گذارد، مگر آنکه تا هفتمین طبقه زمین برای او تسبیح می فرستند».[3] در سایه تلاش های امام سجاد (علیه السلام)، افراد بسیاری از علم حضرت بهره مند شده، زمینه برای نهضت علمی ـ فرهنگی امام باقر و امام صادق (علیهماالسلام) فراهم آمد.

[1]. صدوق، محمد بن على، معاني الأخبار، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر، ص 35.

[2]. ابن سعد، محمد، الطبقات الكبرى، تحقيق: عطا، محمد عبد القادر، ج 5، ص 167.

[3]. صدوق، محمد بن على، خصال، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر، ج 2، ص 518.