چکیده مقاله شیخ مفید

شیخ مفید؛ در روز یازدهم ذی قعده سال 336 یا 338 قمری در قریه سویقه ابن بصرى از توابع عکبرى در ده فرسنگى شمال بغداد، به دنیا آمد. نام او محمد بن محمد بن نعمان و کنیه اش ابوعبدالله است. لقب مشهور وی مفید،  و معروف به ابن معلم می‌باشد. نسب وی را از اعراب اصیل قَحْطانی و از طائفه حارث بن مالک می دانند.

او از نظر تحصیلات از محضر بیش از هفتاد نفر از بزرگان علمی، بهره وافری برد. از جمله اساتید وی می توان به مظفر بن محمد، ابویاسر و ابن جنید اسکافی، حسین بن علی بصری و علی بن عیسی رماخی در «کلام و عقاید»، جعفر بن محمد بن قولویه در «فقه» و ادیب و مورخ چیره دست محمد بن عمران مرزبانی در «علم روایت» اشاره کرد.

او دارای ویژگی‌ های بسیار برجسته ای است که در کلام بزرگان و شاگردانش به نحو خلاصه به آنها اشاره شده است.

همچنین ایشان دارای اثرات و اقدامات تاریخی مهمی بوده است که به صورت اجمال در این سه مورد خلاصه می شود:

۱. تثبیت هویت مستقل مكتب اهل بیت (علیهم‌السّلام).

۲. بنیانگذاری شكل و قالب علمی صحیح برای فقه شیعه.‌

۳. آفرینش شیوه جمع منطقی میان عقل و نقل در فقه و كلام.

اندیشه و مکتب شیخ مفید؛ مکتبی عقل گرایانه و کلامی و سبک نوینی از میدان دادن به بهره گیری از عقل در مسائل بود.

آثار شیخ مفید را دویست كتاب و رساله علمی ذكر كرده ‌اند كه موضوعات آنها كلام، فقه، اخلاق، حدیث، امامت، تاریخ و اصول فقه است. دو تن از شاگردان برجسته او؛ شیخ طوسی و ابوالعباس نجاشی، فهرست هایی از تألیف های عالمان شیعه گرد آورده اند که در آن، آثار استاد خویش را نیز ثبت کرده اند.

شیخ طوسی می نویسد: «مفید، نزدیک به دویست تألیف کوچک و بزرگ دارد. فهرست کتاب هایش معروف است».

تعداد اساتید ایشان در منابع مختلف متعدد ذکر شده است.

بنا بر روایت شیخ طوسی، «شیخ مفید در سال 413 قمری آخر ماه رمضان (دو روز مانده به آخر ماه رمضان)، در سن 75 سالگی وفات یافت و شریف مرتضی ابوالقاسم علی بن الحسین (سید مرتضی) در میدان «اشنان» (از شهر بغداد) بر وی نماز گزارد.