جغرافیای فخ

چکیده جغرافیای فخ

‌منطقه فخ، در کشور عربستان سعودی در مکه و در مسیر مدینه، در شش کیلومتری مسجد الحرام و 500 متری مسجد تنعيم واقع شده است، این منطقه در صدر اسلام در بیرون شهر مکه قرار داشت، اما هم اکنون به سبب توسعه شهری، این مکان در داخل شهر مکه قرار گرفته است.

مکه از نظر آب و هوایی شهرى كوهستانى و دارای هوای بسيار خشک و سوزان و در تابستان، هوايش بسيار گرم است، با توجه به این که منطقه فخ در داخل شهر مکه قرار دارد، تبعاً آب و هوای آن همان آب و هوای مکه است.

برجسته ترین حادثه ای که در منطقه فخ روی داده، همان قیام معروف فخ است که توسط حسین بن علی (شهید فخ) انجام شد.

شخصیت های برجسته در فخ غیر از کسانی که در جریان قیام فخ به شهادت رسیده اند، افراد مشهور دیگری نیستند.

‏نام محدوده جغرافیایی فخ ‏

‌منطقه فخ، هم اکنون به سبب توسعه شهر مکه در داخل شهر مکه قرار دارد بدین گونه که هنگام ورود از طرف مدینه به مکه در سمت راست ما قرار می گیرد.

‏موقعیت و مختصات فعلی و تاریخی محدوده ‏فخ

‌منطقه فخ، در کشور عربستان سعودی در مکه و در مسیر مدینه، در شش کیلومتری مسجد الحرام و 500 متری مسجد تنعيم واقع شده است، این منطقه در صدر اسلام در بیرون شهر مکه قرار داشت، اما هم اکنون به سبب توسعه شهری، این مکان در داخل شهر مکه قرار گرفته است.

همچنین فَخّ، نام چاهى در يک فرسخى مکه در راه مدینه بوده و مستحب است حاجی براى دخول مکه با آب چاه میمون و يا فخّ غسل كند.[1]

‏کشور منطقه فخ

سرزمین و منطقه فخ در کشور حجاز (عربستان سعودی) استان و شهر مکه واقع شده است.

‏وضعیت آب و هوایی‏ منطقه فخ

مکه شهرى كوهستانى و بسيار خشک و سوزان و در تابستان، هوايش بسيار گرم است و شب ها، در تابستان هوايش نسبتاً ملایم است. آب مكه، از باران است در این شهر رودخانه یا چشمه جوشانی به صورت طبیعی جریان ندارد و لازم است آب را از چاه ها و طبقات زیرین زمین استخراج کنند.[2]

مكه در طول سال، در معرض بادهاى مختلف شمال غربى، شمال شرقى و جنوب غربى است. اين بادها معمولا خشك هستند و گاه در فصل زمستان موجب بارش مى شوند.[3] با توجه به این که منطقه فخ در داخل شهر مکه قرار دارد، تبعاً آب و هوای آن همان آب و هوای مکه است.

‏حوادث و وقایع برجستۀ منطقه فخ

برجسته ترین حادثه ای که در منطقه فخ روی داده، همان قیام معروف یکی از نوادگان حسن مثنی؛ فرزند امام حسن مجتبی (علیه السلام)؛ به نام حسین بن علی (شهید فخ یا صاحب فخ) است که در سال 169هجری در زمان خلافت هادی عباسی، در ایام حج و به جهت افشای جنايات حکومت عباسی، صورت گرفت.[4]

‏مشاهیر برجسته در فخ

با توجه به این که منطقه فخ یک منطقه محدود و کوچک است و قبل از این هم تنها یک وادی بوده است، به غیر از شخصیت های برجسته ای که در جریان قیام فخ به شهادت رسیده اند، افراد مشهور دیگری وابسته به آن منطقه نیستند.

برخی افراد مشهور در جریان قیام فخ عبارتند از:

1. حسین بن علی بن حسن بن حسن بن حسن المجتبی (علیه السلام) (رهبر قیام).[5]

2. یحیی، سلیمان و ادریس، پسران عبدالله محض،[6] در کنار حسین بن علی بودند.

3. ابراهیم بن اسماعیل بن ابراهیم الغمر بن حسن بن حسن بن علی (علیهم السلام) ملّقب به طباطبا که در کنار حسین بن علی بوده است.[7]

کتابنامه واقعه فخ

1. ابن اثير، عز الدين أبو الحسن، الكامل في التاريخ، ناشر: دار صادر – دار بيروت، بیروت، 1385 ق / 1965 م.
2. ‏‏ابو الفرج اصفهانى، على بن الحسين، مقاتل الطالبيين‏، تحقيق: صقر، سيد احمد‏، ناشر: دار المعرفة، ‏بیروت، بى تا. ‏
3. ‏بحرانى (آل عصفور)، يوسف بن احمد، الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة‌، محقق و مصحح: ‏ايروانى، محمد تقى و ‏مقرم‌، سيد عبد ‏الرزاق، ناشر: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين ‏حوزه علميه قم‌، چاپ اول، قم، ايران،‌ 1405 ه‍ ‏ق‌.
4. ‏طبرى‏، محمد بن جرير، تاريخ طبری‏ (تاريخ الأمم و الملوك)، تحقيق: ابراهيم، محمد أبو الفضل، ‏ناشر: دار التراث، ‏بيروت، چاپ ‏دوم، 1387 ق /1967 م.‏
5. ‏عاملى ‏‏(شهيد ثانى)، زين الدين بن على‌، الروضة البهيه فی شرح اللمعة الدمشقية، ناشر: ‏كتابفروشى داورى‌، چاپ اول، ‏قم، ايران، ‏‏1410 ه‍ ق.‌‏
6. قزوینی، زكریا بن محمد و دیگران، آثار البلاد و اخبار العباد، ، ناشر: امیركبیر، چاپ دوم، تهران، 1373 ش.‏
7. كردي، عبيدالله محمدامين،  مكه و مدينه تصويرى از توسعه و نوسازى، ترجمه: صابری، حسين، ناشر: موسسه تحقيقات و نشر ‏معارف اهل البيت (علیهم السلام)، بی جا، بی تا.‏
8. يعقوبی، احمد بن واضح، تاريخ يعقوبی، ناشر: دار صادر، بیروت، بى تا. ‏